اهمیت طرح شهاب

هر جامعه ای که به پیشرفت و بقا خودش می اندیشد استعدادهای برتر خود را در کانون توجه قرار می دهد. استعدادها منابع
ارزشمندی هستند که جوامع در اختیاردارند لذا شناسایی کودکان مستعد در حوزه های مختلف، برای نظام های آموزشی در سراسر جهان مورد توجه است (Bailey, Tan, & Morley ، 2004).

عبارت استعداد درخشان به افرادی اطلاق میشود که در یک یا چند زمینه مانند توانایی ذهنی عمومی، توانایی علمی ویژه، تفکر خلاق و مولد، دارای عملکرد بهتر و برتری هستند(Abu, Akkanat & Gökdere,2017). استعداد برتر کسی است که نه تنها دارای هوش برتر است، بلکه برای رسیدن به موفقیت، انگیزه دارد و از نظر اجتماعی نیز تیزهوش است و قادر به حل مسئله و تصمیم گیری است(García, Crespo, Gómez & Tovar,2019).

 یکی از اصول پذیرفته شده در تعلیم و تربیت، توجه به تفاوتهای فردی و نیازهای یادگیرندگان برای متناسب نمودن آموزش با سطح استعداد و توانایی آنهاست. اگر تعلیم و تربیت بخواهد بستر رشد و همه جانبه یادگیرندگان را فراهم نماید، بدون شناخت و توجه به ماهیت منحصربه فرد بودن آنها، نمیتواند به این امر دست یابد(mehrmohammadi,2003).   دانش آموزان از استعدادها و تواناییهای گوناگون برخوردارند، گروهی به یک یا چند علت عقب ماندهاند و گروهی استعداد برتر دارند و در صورت بهره مندی از موجبات رشد کافی به مرحله نبوغ میرسند و در حقیقت تبدیل به سرمایه های فکری و فرهنگی ممتاز و نخبگان میگردند(Islami,2012). شناسایی، هدایت و حمایت از استعدادهای برتر یکی از مهمترین مسائل مورد تأکید در اسناد بالادستی کشور است. تربیت مبتنی بر اصل تفاوتهای فردی و توجه به تنوع استعدادها، در سند برنامه درسی ملی مورد تأکید قرار گرفته است(office of education higher council,2012).

رهبر معظم انقلاب، در دیدار با جمعی از نخبگان و برگزیدگان علمی، با اشاره به اهمیت شناسایی استعدادهای برتر ، آن را مقدم بر شناسایی نخبگان دانسته و اینگونه میفرمایند: «ما مسئله شناسایی نخبه را داریم. پیش از شناسایی نخبه، شناسایی استعدادهای برتر را داریم که در طول زمان تبدیل به نخبه خواهند شد، چون هر صاحب استعداد برتر، نخبه نیست و به تدریج به نخبه تبدیل میشود.پس اول شناسایی استعداد برتر است، بعد مسیر این صاحب استعداد برتر به سمت نخبه شدن»( khamenei,2010).

موضوع شناسایی استعدادهای دانش آموزان به منظور دستیابی به عدالت آموزشی، در اسناد بالادستی مورد توجه
قرارگرفته است. دربند 16 سند تحول بنیادین، راهکارهای موجود در اهداف 16 ،5و21 این سند و اصول 7و  11ناظر بر برنامه های درسی و تربیتی، قیدشده در سند برنامه درسی ملی، توجه به تفاوتهای فردی، عدالت آموزشی و شناسایی و رشد استعدادهای فراگیران را به عنوان یک وظیفه در نظام آموزش وپرورش در نظر گرفته است و متصدیان تعلیم و تربیت را موظف میکند تا به افراد مختلف متناسب با استعدادها و توانایی های بالقوه و بالفعلشان در حد امکانات موجود، ارائه خدمات نماید. بدین منظور، از طریق اتخاذ رویکرد شناسایی استعدادها در نظام آموزشی و با الهام از اسناد بالادستی کشور، به منظور تحقق اهداف مندرج در این اسناد (تقی پور کران،1394) و پر کردن این خلأ در فرآیند شناسایی و هدایت فراگیران، از سال1386  طرحی به نام «طرح شهاب» اجراشده است. مأموریت طرح «کشف، شناسایی، جذب،هدایت و حمایت تحصیلی، تربیتی و معنوی صاحبان استعدادهای برتر از دوره ابتدایی تا پایان دوره آموزش متوسطه و زمینه سازی برای استمرار حمایتها در مراحل مختلف آموزش عالی» است (مجدفر، اصلانی و سلیقه دار،1394).

بند 12اصول حاکم بر هدایت استعداد دانش آموزان در طرح شهاب بر محوریت معلم در کلیه مراحل فرآیند شناسایی و هدایت اشاره دارد (شیوه نامه طرح شهاب،1394) معلمان به عنوان رکن اصلی نظام آموزشی بیشترین نقش را درزمینه شناسایی استعدادها دارند. معلمان با استفاده از ابزارها و آزمونهای گوناگون به شناسایی استعدادهای دانش آموزان می پردازند(پیج،2006) ؛ اما معلمان و مدارس به تنهایی قادر به شناسایی و رشد استعداد دانش آموزان نیستند و می بایست مدرسه و خانواده هر دو توان و منابع خود را ترکیب کنند تا امر شناسایی و رشد استعداد را به مقصد برسانند (ان پارک،1384وعلیپور، 1397).