آل بویه یا بوییان یا بویگان (۳۲۰–۴۴۷ ق / ۹۳۲–۱۰۵۵ م) از دودمان‌های دیلمی زیدی مذهب شیعه پس از اسلام است که در بخش مرکزی و غربی و جنوبی ایران و عراق فرمانروایی می‌کردند و از دیلم در لاهیجان گیلان برخاسته بودند.

بوییان دودمانی از دیلمیان بودند و به زبانی ایرانی بسیار شبیه به زبان گیلکان صحبت می‌کردند. سرزمین بوییان دیلمستان بود. در مورد تبار خاندان بویه در میان دانشمندان و تاریخ‌نگاران دیدگاه‌های گوناگون وجود دارد، صابی در کتاب تاجی آورده‌است که نسب بویه به بهرام گور منتهی می‌گردد و بعضی گفته‌اند که بویه از نسل دیلم بن ضبه بوده‌است و ابوعلی مسکویه در کتاب تجارب الامم آورده‌است که پادشاهان آل بویه خود را از فرزندان یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی می‌دانند و می‌گویند که در آغاز تهاجم اعراب مسلمان بعضی از اولاد یزدگرد به گیلان رفته و درآنجا ساکن شدند. و در کل دیلمیان ایرانی‌تبار بودند.

طبق کتاب‌های تاریخ بختیاری و تاریخ ایران و همچنین به گفته تاریخ شناسان تبار و ریشهٔ مردم بختیاری به همین سلسله آل بویه می‌رسد. عزالدوله بختیار که فرزند معزالدوله یکی از شاهان آل بویه می‌باشد طبق کتاب تاریخ بختیاری جد بزرگ ایل بزرگ بختیاری می‌باشد.

 

فهرست مطالب:

تاریخ سیاسی آل‌ بویه

آغاز به کار آل ‌بویه

عماد الدوله علی

رکن‌ الدوله حسن

معز الدوله احمد

آل بویه و خلافت

دوره اوج قدرت آل ‌بویه

مشکلات حسن رکن‌ الدوله امیر‌الامرای آل ‌بویه

مهمترین مسائل آل بویه عراق در زمان معز الدوله و جانشینش عزالدوله

عضدالدوله و حکومت شاخه عراق آل بویه

عضدالدوله و یکپارچگی آل بویه

اختلاف بر سر جانشینی عضدالدوله

فخرالدوله در ری و مرکز ایران

شرف‌ الدوله در فارس

بهاء الدوله جانشین شرف ‌الدوله در بغداد

بهاء الدوله و صمصام الدوله

بهاء الدوله و فخر الدوله

بهاء الدوله در دوره امیر الامرایی

ضعف و سقوط آل ‌بویه

سلطان ‌الدوله

مشکلات سلطان ‌الدوله

آل بویه و بنی کاکویه

مشکلات ابوکالیجار (دوره اول)

مشکلات ابوکالیجار (دوره دوم)

ملک ‌الرحیم

ملک ‌الرحیم و سلجوقیان و پایان حیات آل بویه بغداد

ابو منصور پولاد ستون و پایان حیات آل بویه ایران

اوضاع اداری عصر آل ‌بویه

امیر‌الامراء

وزیر

انواع وزیر در دوره آل‌ بویه

دیوان ها

دیوان رسایل

دیوان برید

دیوان جیش یا سپاه

قضاوت

سپاه آل بویه

دیلمی های پیاده نظام

ویژگی های پیاده نظام دیلمی

نقش پیاده نظام دیلمی ها در قدرت گیری آل بویه

جایگاه پیاده نظام دیلمی در سپاه آل بویه

ترکان

کردان

نیروی دریایی

اوضاع فرهنگی عصر آل ‌بویه

عوامل توسعه علمی و فرهنگی در دوره آل بویه

عضدالدوله و توسعه علمی

اوضاع مذهبی عصر آل ‌بویه

آل بویه و تشیع

آل بویه و زیدیه

آل بویه و سایر مذاهب

پراکندگی مذهبی در قلمرو آل بویه

آل بویه و ذمیان

آل بویه و صوفیان

طبقات اجتماعی عصر آل ‌بویه

طبقه خواص

طبقه متوسط

طبقه عوام

اوضاع اقتصادی عصر آل ‌بویه

و…