زیست‌شیمی یا بیوشیمی یا شیمی‌حیات (به فرانسوی: Biochimie، بیوشیمی)(به انگلیسی: Biochemistry or Biological Chemistry، بایاکِمِستری) مطالعهٔ فرایندهای شیمیایی در سازواره‌های زیستی است. زیست‌شیمی با ساختار و عمل‌کرد اجزای سلولی مثل پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها، لیپیدها، اسیدهای‌نوکلئیک، و انواع دیگر زیست‌مولکول‌ها سر و کار دارد. هدف زیست‌شناسی شیمیایی پاسخ دادن به سؤال‌هایی است که از زیست‌شیمی ناشی می‌شوند. دانش زیست‌شیمی که در آن از روش‌های شیمی‌دانان برای درک و شناخت فرایندهای زیستی که درون موجودات‌زنده روی می‌دهد استفاده می‌شود، دارای اهمیت روزافزونی است؛ تمام گیاهان و جانوران از ترکیب‌های شیمیایی ساخته‌شده‌اند و وظیفهٔ زیست‌شیمی‌دان‌ها آن است که ساختمان این مواد و نقش آن‌ها را در حیات موجودات زنده بررسی و شناسایی کنند. کربوهیدرات‌ها، لیپیدها و اسیدهای نوکلئیک مانند دی‌ان‌ای فقط تعدادی از مولکول‌های شیمیایی هستند که موضوع مطالعهٔ زیست شیمی‌دان‌ها به‌شمار می‌آیند. در یکی از شاخه‌های این علم از این مطالعات برای تولید واکسن‌های مقابله‌کننده با بیماری‌های ویروسی نظیر اوریون استفاده می‌شود. زیست‌شیمی‌دان‌ها در زمینهٔ درمان بیماری‌هایی چون ایدز و سرطان نیز کار می‌کند.

در روزگار قدیم باور بر این بود که حیات و عناصر مرتبط با آن دارای مواد یا عناصر ضروری هستند که متمایز از عناصر مواد بی جان می‌باشند و تصور می‌شد که تنها موجودات زنده توانایی ساختن مولکولهای حیات را دارند؛ ولی در سال ۱۸۳۳ فردریک وولر مقاله ایی با موضوع سنتز اوره منتشر کرد و ثابت کرد مواد آلی نیز می‌توانند به صورت مصنوعی سنتز شوند.

شروع علم بیوشیمی ممکن است در زمان کشف اولین آنزیم یعنی آمیلاز توسط Anselme Payen در سال ۱۸۳۳ باشد. گرچه به نظر می‌رسد اولین‌بار در همین سال از واژه‌‌ی بیوشیمی استفاده شده‌است ولی عموماً معتقدند که کشف این دانش به‌طور رسمی در سال ۱۹۰۳ توسط Carl Neuberg شیمی‌دان آلمانی انجام شده‌است. از آن زمان تا به‌حال با کمک تکنیک‌های مختلف پیشرفت زیادی در بیوشیمی رخ داده‌است که منجر به کشف و آنالیز مولکولهای حیاتی مختلف شده‌است. یک اتفاق مهم دیگر در تاریخچه بیوشیمی کشف ژن و نقش آن در سلول است. این بخش از بیوشیمی زیست‌شناسی مولکولی نامیده می‌شود.

فهرست مطالب:

کربوهیدراتها

طبقه بندی کربوهیدراتها

قندهای ساده (مونوساکاریدها)

گلوکز

دی ساکاریدها

مالتوز

ساکاروز

پلی ساکاریدها

نشاسته

آمیلوز

آمیلوپکتین

سلولز

گلیکوژن

پروتئینها

ساختمان پلی پپتیدی هموگلوبین

آمینواسیدها

اتصال پپتیدی

گلیسین و آلانین

انسولین

لیپیدها

انواع لیپیدها

چربیها و روغنها

گلیسرول

هیدرولیز چربیها

آنزیمها

ساختار آنزیمها

گروههای پروستتیک

یونهای فلزی

کوآنزیمها

ویتامینها

ویتامینهای محلول در آب

ویتامین B1

ویتامین B2

نیکوتینیک اسید

پانتوتنیک اسید

ویتامین B6

ویتامین B12

اسید اسکوربیک

ویتامین A

ویتامین D

ویتامین E

ویتامین K

و…