پروتکل گروه درمانی اعتیاد

برنامه برای دوازده جلسه گروه درمانی – بسیار کامل و کاربردی- شامل: اهداف هرجلسه- روشها و نکات بحث گروهی- برگه راهنمای هر جلسه درمانی- جلسات درمانی 90 دقیقه ای

43 صفحه- WORD- PDF

مناسب درمانگران و دانشجویان حوزه اعتیاد

نمونه جلسات:

جلسه اول: علایم و نشانه های اعتیاد

اهداف جلسه:

1- تعریف اعتیاد به صورت یک بیماری جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی

2- شناخت علایم اعتیاد که مراجعان تجربه کرده اند.

3- شناخت عواملی که در رشد و تداوم اعتیاد نقش دارد.

روشها و نکات بحث گروهی

1- از بحث برای بررسی پاسخ های مراجعان به برگه راهنما( علایم فردی اعتیاد) و محتوای آموزشی برای این جلسه استفاده کنید.نکات مهم را روی تابلو بنویسید.

2- تعریف اعتیاد : شرایطی که فرد یک میل اجباری فزاینده برای مصرف مواد دارد، علی رغم اینکه از عوارض جسمی و روانی و اثرات مخرب آن بر روابط بین فردی و سیستم ارزشی خود اطلاع دارد.

3- بیان هفت علامت اصلی که انجمن روان پزشکی امریکا برای اعتیاد بیان کرده است. برای تشخیص اعتیاد در هرفرد، فقط داشتن سه ملاک کافی است. این هفت ملاک عبارتند از :

• وابستگی افراطی یا نامناسب به مواد
• اشتغال فکری در مورد گرفتن و مصرف مواد
• تحمل افزایش یافته یا کاهش یافته برای مصرف مواد
• مشکل داشتن در متوقف کردن یا کاهش مصرف مواد وقتی که فرد شروع به استفاده از مواد می کند یا مصرف را برای یک دوره زمانی کنار می گذارد و دوباره شروع به استفاده می کند.
• تجربه علایم خماری وقتی که فرد مصرف مواد یا داروها را کاهش می دهد یا ترک می کند.
• ادامه دادن به مصرف مواد حتی هنگامی که باعث مشکل در زندگی می شود.
• از دست دادن فعالیت های مهم یا از دست دادن دوستان به دلیل مصرف مواد و داروه

4- عوامل مؤثر در رشد و تداوم اعتیاد : عوامل روانی- اجتماعی ( مثل فشار دیگران، اجتناب از مشکلات و تهییج) و عوامل جسمی( مثل تأثیر مواد بر مغز، غلایم خماری، ایجاد تحمل، زمینه ارثی)

در پایان از مراجعان بخواهید که دلایل خود برای درمان را توصیف کنند و سطح انگیزش خود برای ترک مواد را توضیح دهند.

برگه راهنما جلسه اول (علایم فردی اعتیاد)

انواع موادی که من برای نشئه شدن مصرف کرده ام.                      

مدت زمانی که این مواد را مصرف کرده ام.

الکل  ……………….

مواد مخدر( هروئین، کدئین، تریاک)  ……………….

آرامبخش ها  ………………..

کوکاپین، کراک  …………….

ماری جوانا  ……………..

گرد فرشته …………….

ال اس دی و سایر توهم زاها …………….

الگوی مصرف مواد

( ) مواد را باهم ترکیب میکردم تا اثر زیاد شود.

( ) وقتی شروع به مصرف میکنم انقد ادامه میدهم تا نشئه شوم.

( ) بارها سنگ کوب کردم.

( ) مواد را تزریق می کردم.

( ) من اعتیادم را جایگزین می کردم( تریاک را با الکل، الکل را با قرص)

( ) بیشتر اوقات به صرف امید به مصرف مواد در روز بعد زندگی می کردم.

( ) مصرف مواد من از سال ها پیش شروع شده است.

( ) در هنگام کار یا در هنگام نهار مصرف می کردم.

( ) من مواد مصرف میکردم تا در طول روز سرپا باشم.

1- دلایل اینکه وارد درمان شدید و آنچه را که از درمان می خواهید را توضیح دهید.

2- در اثر ترک مواد شما چه چیز هایی از دست می دهید؟

3- میزان انگیزش خود برای ترک را مشخص کنید.(از انگیزش کم تا خیلی زیاد)

جلسه نهم: علائم هشدار دهنده بازگشت

اهداف جلسه:

1- بازگشت را به صورت یک فرایند و هم یک رویداد تعریف کنید

2- علائم ظریف و علائم شایع همراه با بازگشت را بررسی و مرور کنید

3- اعضای گروه را تشویق کنید تا طرحی درمورد راهبری علائم هشداردهنده ارائه کنند

4- از اعضای گروه بخواهید کسانی که یک یا چند دوره بازگشت داشته اند، تجربه خود را با گروه در میان بگذارند.

روش ها و نکات مهم

• از بحث گروهی برای بررسی پاسخ های مراجعان به برگه راهنما و محتوای آموزشی استفاده کنید. نکات مهم را روی تابلو بنویسید.
• از اعضای گروه بخواهید تا تجربیات مرتبط با موضوع را با دیگران در میان بگذاند.
• از اعضای گروه بخواهید که بازگشت را تعریف کنند و تجربیات مربوط به بازگشت خود را با گروه در میان بگذارند. بازگشت را به صورت فرایند و رویداد تعریف کنید.
• برای گروه توضیح دهید که قبل از بازگشت، معمولا علایم آشکار و ظریفی رخ می دهد. بنابراین از اعضای گروه بخواهید تا مثال هایی از علائم هشدار دهنده خود رابیان کنند.
• از اعضای گروه بخواهید تا برای چند علایم هشدار دهنده انتخابی خود راهکار ارائه دهند. روی طیفی از راهکار ها تاکید و تمرکز کنید. همچنین متذکر شوید که برخی افراد در حال بهبودی از داروهای تجویزی استفاده می کنند که وسوسه را کاهش می دهند یا میل پاک ماندن را افزایش می دهد مثل دی سولفیرام یا نالترکسون.
• از این اطلاعات جهت تاکید بر اهمیت آگاهی از علایم هشداردهنده و داشتن طرحی بریا مقابله با آنها، استفاده کنید.
• بیان کنید که درخواست حمایت و کمک از دیگران به مقابله با علایم هشداردهنده کمک می کند. کسانی که در این فرایند می توانند به شما کمک می کنند عبارتند از:
• دوستان گروه درمانی و برنامه های خودیاری
• مشاوران
• دوستان
• همکاران
• و…

برگه راهنمای جلسه نهم :

بازگشت: فرایندی که فرد بعد از یک دوره پرهیز و پاکی دوباره مصرف مواد را شروع می کند. بازگشت یک احتمال است بدون توجه به مدتی که فرد پاک بوده است.

قبل از بازگشت نشانه هایی وجود دارد:

1- تغییرات رفتاری: زیاد شدن جرو بحثها  با دیگران بدون دلیل موجه، حضور نامرتب و یا عدم حضور در جلسات درمان و یا نماندن در درمان، مصرف زیاد سیگار، نشان دادن علائم استرس مثل زیاد غذاخوردن

2- تغییرات نگرشی: مواظب بهبودی خود نبودن، بی احتیاطی در مقابل اتفاقات، نگرش منفی به زندگی

3- تغییرات فکری: فکر به جایگزین کردن یک ماده دیگر، فکر به اینکه مشکل اعتیادم حل شده چون هفته ها یا ماه ها مواد مصرف نکرده ام

4- تغییرات احساسی و خلقی: تجربه نوسانات خلقی سریع، افسردگی، احساس خشم شدید نسبت به خود یا دیگری، احساس کسالت زیاد و یا احساس ناگهانی سرخوشی