مبانی نظری و پیشینه تحقیق توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

دانلود فایل

عنوان: مبانی نظری و پیشینه تحقیق توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

 

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 50

 

 

مفهوم فضا در ابعاد وسیع و جامع خود تجلی­گاه رابطه­ی میان تمام فعالیت­های انسانی است. این فـعالیت­ها هـر کدام به گـونه­ای مـتفاوت از دیگـری اثرات خود را بر جای نهاده و چشم­انداز­های گوناگونی را به وجود می­آورند. هالد[1] فضا را به ظروف حاوی چشم­انداز جغرافیایی تعریف می­کند. توجیه فضا تا آن­جا که به کار جغرافیا مربوط می­شود جایی است که پدیده­های جغرافیایی اثر متقابل بر هم دارند و بدین لحاظ است که می­توان در یک مفهوم ساده­تر گفت، فضا میدان تأثیربخش متقابل میان پدیده­هاست. برخی از نویسندگان نیز مانند ادوارد اولمن[2] فضا را مترادف با واژه­ی موقعیت، یعنی جایی که رابطه­ی بین مکان­ها را ممکن می­سازد تعریف کرده است. به هر حال فضا جایی است که روابط متقابل میان عوامل و پدیده­ها در آن صورت می­گیرد و به اعتبار دیگر هر رابطه­ی فضایی دارای یک سازمان فضایی است (رضوانی، 1382: 46).

 

1-1-1- مکان در ارتباط با فضا

از دید بسیاری از اندیشمندان، فضا عنصر جدانشدنی ساخت مادی و ساخته شدن زندگی اجتماعی است (رهنمایی و اشرفی، 1386: 25). بنابراین فضا تولید اجتماعی است و بانی تولید آن تولیدکنندگان، مصرف­کنندگان و کنش­گران است. دولت، اجتماعات، موسسه­های تولیدی و گروه­هایی که با نظامی پیچیده از کنش­های متقابل در مقیاس­های مختلف درگیرند، از آن جمله محسوب می­شوند (سهامی، 1385: 110). جایگاه و موقعیت افراد به همراه ویژگی­های آن­ها، وضعیت مکانی آن­ها را در فضا معلوم می­کند. در واقع مفهوم مکان نه تنها در محیط طبیعی بلکه مهم­تر از آن، در محیطی انسانی جستجو می­شود که بخش جدایی­ناپذیر بلکه آمیخته محیط­های انسانی است که به وسیله­ی مجموعه­ای از دسترسی­ها تعیین می­شود (رضوانی و همکاران، 1388: 51).

 

 

1-1-2- سازمان فضایی[3]

سازمان فضایی هر منطقه تبلور جریان و الگوی ارتباطات فضایی آن منطقه است. اصولاً در هر منطقه­ای فعالیت­های انسانی- اقتصادی به هم پیوسته هستند، پیوستگی این فعالیت­ها در یک ناحیه ممکن است تا ابعاد بسیار وسیعی گسترش یابد (رضوانی، 1382: 46). به عبارت دیگر سازمان فضایی به چگونگی شکل­گیری مجموعه­ای از عناصر به هم پیوسته نظیر جمعیت، فعالیت، نقاط گروهی، کانون­ها، شبکه دسترسی، نقش و کارکرد مراکز و… و نیز روابط متقابل میان این عناصر در فضا اطلاق می­گردد (Misra, 1990: 222-223 ).

 

1-1-3- توانمندسازی[4]

در خصوص مفهوم توانمندسازی تعاریف متفاوتی ارائه شده است که این امر را می­توان ناشی از دو عامل مهم دانست: نخست، چندبعدی بودن این مفهوم؛ و دوم، کاربرد آن در حوزه­های مختلفی چون مدیریت، روان­شناسی، جغرافیا، کشاورزی، جامعه­شناسی و حوزه­های دیگر (میرزایی و همکاران، 1389: 101).

توانمندسازی به معنای کسب قدرت یا واگذاری و محول کردن انجام کاری خاص به منظور هدفی مشخص است .(Mubashir, 1991: 99)این مفهوم دارای دو محتوای قدرت و نمایندگی انجام کاری است. بنابراین می­توان توسعه را به نوعی توانایی واقعی مردم در جهت تغییر و به منظور دستیابی به زندگی متکامل­تر با قدرت تعیین سرنوشت تلقی کرد. بر این مبنا توانمندسازی عبارت است از دسترسی به ابزارها و امکاناتی که با استفاده از آن­ها، افراد بتوانند سرنوشت خود را تعیین کنند و به پیش ببرند (Eklund, 1999: 45). تعاریف و تفسیرهای متفاوتی از توانمندسازی ارائه شده است که بسیاری از آنها با یکدیگر مشابه­اند. به عنوان مثال، تعریف تور (1986) از توانمندسازی دقیقا مانند تعریف راپاپورت است که وی عقیده دارد توانمندسازی به مفهوم فرآیندی است که مردم طی آن به قدری توان یافته­اند که در کنترل و تأثیرگذاری بر رخدادهای تعیین­کننده در زندگی­شان مشارکت کنند (Serayeldin, 1991, 88).

بنابراین توانمندسازی عبارت است از کسب قابلیت­هایی که طی آن فرد و جامعه توانایی کنترل یا تأثیرگذاری بر نیروهای مؤثر تعیین کننده، بر حیات خود را می­یابد (دارابی، 1384: 272 ). با توجه به این تعریف، اقداماتی که می­تواند منجر به ایجاد چنین شرایطی در روستاها گردد، عبارت­اند از: الف) افزایش دانش و سواد؛ ب) بقای نیروهای باسواد در روستا؛ ج) افزایش مشارکت در تصمیم­گیری.

 

[1]Halld

[2]Edward Ullman

[3]Spatial organization

[4]Epowerment

 

فهرست مطالب

فضا

مکان در ارتباط با فضا

سازمان فضایی

توانمندسازی

مشارکت

توانمندسازی و بهسازی مشارکتی

فقر و محرومیت اقتصاد

کارآفرینیروستایی

توسعه

دیدگاه ها و نظریه ها

تاریخچه و مبانی نظری مطالعات فقر

دیدگاه های مرتبط با کارآفرینی

دیدگاه جامعه شناختی و جمعیت شناختی

دیدگاه روانشناختی

دیدگاه اقتصادی (کارآفرینی درون تئوری اقتصادی)

دیدگاه توسعه ای و محیطی

دیدگاه نهادی

بررسی رویکردهای گوناگون در مورد مشارکت

دیدگاه روانشناختی

دیدگاه جامعه شناختی

دیدگاه علوم سیاسی

پیشینه تاریخی توانمندسازی

رویکردهای نظری توانمندسازی

فرآیند توانمندسازی

چارچوب توانمندسازی

حوزه های توانمندسازی مددجویان

ساماندهی افراد و ایجاد تشکل

رویکردهای سازمانی

نظریه های گونه ی اول

نظریه های گونه ی دوم

نظریه های گونه ی سوم

نظریه های گونه ی چهارم

نوع شناسی کمیته امداد امام خمینی (ره)

اهمیت موضوع توانمندسازی در کمیته امداد امام خمینی (ره)

جایگاه کمیته امداد در توانمندسازی مددجویان تحت پوشش این نهاد

توانمندسازی مددجویان

عوامل موثر بر توانمندسازی خانواده های تحت حمایت کمیته امداد

منابع

دانلود فایل