عنوان: مبانی نظری و پیشینه تحقیق هیدرولوژی و هیدروژئومورفولوژی حوضهآبریز
فرمت فایل: word
تعداد صفحات: 40
سالیان درازی است که دانشمندان بلژیکی و فرانسوی علم مربوط به آبهای زیرزمینی را ئیدرولوژی و پژوهشگران آمریکای لاتین آن را هیدروژئولوژیا نامیدهاند. از طرف دیگر علمای آلمانی بر آن قسمت از علم آب که بطور اخص به آب زیر زمینی مربوط می شود نام هودرولوگی (هیدرولوژی) نهاده اند. در سال 1938 ((شورای اجرائی جامعه بین المللی هیدرولوژی علمی)) بکار بردن لغت هیدرولوژی را برای شاخهای از علم آب که مربوط به آبهای زیرزمینی است معمول کرد تا اینکه آن را از نهر شناسی , یا پاتومولوژی , دریا شناسی یا لیمنولوژی , برف شناسی یا کریولوژی متمایز سازد. در سال 1939 مایترز , دانشمند آلمانی , برای اولین بار در یکی از جلسات ( (جامعه بین المللی هیدرولوژی علمی) ) لغت ژئوهیدرولوژی را برای مطالعه آبهای زیرزمینی معرفی کرد قبل از او نیز یک دانشمند امریکائی بنام مید (mead)، لغت هایدروجیآلاجی (هیدرولوژی را برای مطالعه قوانین مربوط به پیدایش و حرکت آبهای زیرزمینی بکار برده بود. مایترز اصطلاح ((هیدرولوژی)) را در مورد آبهائی بکار می برد که مدار هیدرولوژی را از هنگام نزول به زمین تا تخلیه آن به دریا و یا برگشت آن به هوا طی می کند و این علم را به هیدرولوژی آبهای سطحی و هیدرولوژی آبهای زیرزمینی یا ژئوهیدرولوژی تقسیم کرده است (کردوانی، 1370).
کلمه هیدرولوژی از دو واژه ((Hydro)) به معنی آب و ((Logos)) به معنای علم یا شناخت تشکیل شده است از نظر واژگانی در فارسی مترادف کلمه هیدرولوژی ((آب شناسی)) است ولی از دیدگاه کاربردی عبارت هیدرولوژی گسترده معنایی وسیعتری دارد. برای این علم تعریفهای متعددی ارائه شده که بعضی از معروفترین آنها به اختصار بیان می شود.
چاو یکی از دانشمندان بزرگ این رشته هیدرولوژی را علمی معرفی می کند که در مورد آبهای موجود در کره زمین از نظر موجودیت , جریان توزیع زمانی و مکانی , ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی و رابطه واکنش محیطی آن در وضعیتی که محیط در برگیرنده موجودات زنده نیز هست بحث میکند.
براساس تعریفی که انجمن دولتی علوم و فناوری آمریکا برگزیده است هیدرولوژی علم مطالعه آب در کره زمین بوده و در مورد پیدایش , چرخش و توزیع آب در طبیعت , خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب , واکنشهای آب در محیط و ارتباط آب با موجودات زنده بحث می کند.
تعریف دیگری که در خصوص هیدرولوژی ارائه شده این است که هیدرولوژی مشتمل بر مطالعه موجودیت و حرکت آب در بخشی از هیدروسفر است که در بالا بر روی سطح و در زیر سطح ظاهری لیتوسفرگردش میکند. خلاصهترین تعریفیکه درباره ی هیدرولوژی ارائه میشود چنین است :
هیدرولوژی یکی از علوم زمین است. این شامل مطالعه پیدایش و موجودیت , توزیع حرکت و ویژگیهای آبهای موجود در کره زمین آبهای موجود در روی زمین، زیرزمین و در هوا، به حالات گوناگون و روابط محیطی آنهاست. و یا هیدرولوژی علمی است که درباره :
– آبهای موجود در روی زمین، زیر زمین و در هوا، به حالات گوناگون
– گردش آب در طبیعت مانند پیدایش و توزیع بارندگی
– جریان آب ناشی از بارندگی (رواناب)
– جریان رودخانهای
– پدیده تراوش و جریان آب زیرزمینی و تبخیر و بارش دوباره صحبت میکند.
دانش آبشناسی به واکنشهای شیمیایی فیزیکی و زیستی آب در درون خاک و نیز رابطه آن با بارندگی در روی زمین بستگی دارد (کردوانی, 1370).
2 -2 حوضه آبریز
حوضه آبریز را به فرانسه و انگلیسی basin که به معنی حوضچه یا لگن است مینامند. در نوشتههای انگلیسی به آن catchment و در متون علمی آمریکائی به آن watershed میگویند. و عبارتست از مساحتی از زمین که اطراف آنها را ارتفاعات در بر گرفته و لذا رواناب حاصله از بارندگی روی این سطح در پست ترین نقطه آن تمرکز پیدا کرده و از نقطه ای که پایین ترین ارتفاع را دارا می باشد از منطقه خارج میگردد. بعبارت دیگر حوضه آبریز مساحتی است که رواناب سطحی در آن بطور طبیعی به نقطه واحدی به نام نقطه تمرکز هدایت می شود. هر حوضه آبریز از مجموعه زیادی زیرحوضه تشکیل شده و زیرحوضه ها نیز به نوبه خود به واحدهای کوچک تقسیم می شود. کوچکترین جزء یک حوضه آبریز که عملیات آبخیز داری روی آن پیاده می شود قطعه یا پارسل (Parcel) نام دارد (علیزاده, 1377).
فهرست مطالب
هیدرولوژی
حوضه آبریز
شبکه رودخانه
تراکم شبکه رودخانه
رده
نسبت انشعاب
خصوصیات ژئومتری حوضه
مساحت حوضه
محیط حوضه
طول آبراهه اصلی
شکل حوضه
ضریب شکل (روش هورتن)
ضریب فشردگی
ضریب شیوم یا ضریب تطویل یا نسبت طولی
ضریب شکل (Shape index)
نسبت دایره ای
ضریب گردی (میلر)
بررسی وضعیت ارتفاعی حوضه
ارتفاع متوسط حوضه
منحنی های ارتفاعی
منحنی هیپسومتری
نمودار آلتی متری حوضه
بررسی شیب حوضه
شیب ناخالص رودخانه اصلی
شیب اراضی حوضه
زمان تمرکز
روش کرپیچ
زمان تمرکز به روش کالیفرنیا
روش چاو
روش جیاندوتی
پدیده های ژئومورفولوژی
خط الراسها
دامنه
انواع دامنه ها
بریدگی شیب یا تغییر ناگهانی شیب دامنه ها
پرتگاه ها
فرسایش دامنه ها
مخروط افکنه
دلتا
دره های کارستی
غار
نگرش سیستمی در ژئومورفولوژی
مورفومتری (ریخت سنجی)
سیستم فرسایش رودخانه ای
ژئومورفولوژی
مئاندر
کانیون
دره رود
آبشار
طرز تشکیل آبشار
انواع آبشار
نقشه ژئو مورفولوژی
برنامه ریزی ژئومورفیک
مرفولوژی
هیدروژئومورفولوژی
رسوب
منابع و مأخذ