ادبیات کودک و نوجوان گونه‌ای از ادبیات است که جداسازی آن از بخش‌های دیگر ادبیات با سن مخاطبان آن انجام می‌شود. این گونهٔ ادبی هنگامی پدید آمد که بزرگسالان متوجه شدند کودکان و نوجوانان به سبب گنجایش‌های شناختی و ویژگی‌های رشدی خود آمادگی پذیرش متن‌های بزرگسال را ندارند و به متن‌هایی نیاز دارند که پاسخگوی دورهٔ رشد و نیازهای آن‌ها باشد.

ویژگی‌ها

کودکان خردسال به متن‌هایی آهنگین و کوتاه مانند لالایی‌ها و ترانه – متل‌ها و ترانه‌های آهنگین واکنش بیشتری نشان می‌دهند. هرچه گروه سنی مخاطبان بالاتر برود، آن‌ها کم‌کم می‌توانند داستان‌هایی را با واژگان بیشتر بشنوند. ویژگی دیگر ادبیات کودک و نوجوان در این است که با سطح سواد کودکان پیوند دارد. کودک نوآموز تنها می‌تواند متن‌های ساده را بخواند و بفهمد. هرچه سواد او بیشتر می‌شود، متن‌هایی با دایرهٔ واژگانی گسترده‌تر را درک می‌کند. کودکانی که به مرز نوجوانی و پس از آن می‌رسند می‌توانند رمان‌های متناسب با نیازهای خود را مطالعه کنند. امروزه این رمان‌ها اغلب در قالب فانتزی‌ها یا داستان‌های علمی و تخیلی منتشر می‌شود. البته داستان‌های واقع‌گرایی که بازتاب‌دهندهٔ احساسات و درگیری‌های زیستی و اجتماعی نوجوانان در موضوعاتی مانند جدایی پدر و مادر، مرگ نزدیکان، بیماری‌ها و عشق‌های دورهٔ نوجوانی است نیز به فراوانی منتشر می‌شود. کودک می‌تواند سعادت از دست رفته جامعه جدید را برگرداند و در عین حال عاملی باشد برای کسب دوباره آن. کودکان دارای دو خصوصیت متضاد از هم هستند فاقد (قدرت) هستند ومنجی جهانند. اگر جامعه به دنبال ارزش‌های نوین باشد باید دستان خود را به سوی کودکان دراز کند. بنا به گفته پروفسور هوگارت :ادبیات کشف می‌کند بازآفرینی می‌کند و در جست و جوی معناست سپش کودک در کنار ادبیات قرار می‌گیرد. ادبیات کودک آغاز معینی ندارد از زمانی که مادر و طفلش وجود داشته شکلی از ادبیات خلق شده‌است. ماکسیم گورکی می‌گوید: نیروهای مؤثر برای آموزش یک فرد عبارتند ازهنروعلم که هر دو در ادبیات وجود دارد آموزش هنر است مخصوصاً اگر آموزش کودکان باشد هنرمندان تنها افرادی هستند که تا اندازه‌ای به وجود واقعی و شرطی نشده کودکان نزدیک هستند. ادبیات کودک را رهبری می‌کند و موجب تقویت اندیشه او می‌شود راهنمایی‌های اخلاقی تنبیه یا #تشویق؛ # تربیت شخص؛ #ایجاداعتماد به نفس ارضای نیازهای ذهنی و عاطفی و لذت بردن از دستاوردهای ادبیات اند، #ادبیات عامل وحدت همه کودکان جهان به حساب می‌آید هنرمندان با مراجعه به ضمیر ناخودآگاه و زنده کردن خاطرات احساسات درونی و رویاهای خود سعی می‌کند ذهن خود را پاک و آزاد کرده و با چشم و دل کودکی به دنیای کودکی قدم بگذارند. ادبیات کودک با او زاده می‌شود و در تمام‌ دوران کودکی کنار اوست.

فهرست مطالب:

شناخت کلی از شعر

دلیل تأثیر گذاری شعر

تعریف شعر

ویژگی های شعر

شعر کودک

مضامین شعر کودک

مضامین توصیفی

مضامین تمثیلی

مضامین رفتاری و آموزشی

مضامین چند جنبه ای

وزن و قافیه در شعر کودک

وزن هجایی

صنایع شعری

انواع شعر کودکان

اشعار کتب درسی

اهداف اصلی شعر کودک

و…