عنوان: مبانی نظری و پیشینه تحقیق مهارت های زندگی و خودکارآمدی
فرمت فایل: Word
تعداد صفحات: 45
سازمان جهانی بهداشت (۱۳۷۹)، مهارتهای زندگی را با هدف توانمند کردن بشر مطرح نمود و آن را به صورت توانایی‌های روانی-اجتماعی لازم برای رفتار انطباقی و مؤثر، که افراد را قادر می‌سازد به طور مؤثری با مقتضیات چالش‌های زندگی روزمره مقابله کنند، تعریف میکند.
آموزش این مهارت‌ها موجب ارتقای رشد شخصی و اجتماعی، محافظت از حقوق انسان‌ها و پیشگیری از مشکلات روانی – اجتماعی می‌شود.
یونیسف مهارتهای زندگی را به این صورت بیان میکند «یک رویکرد مبتنی بر تغییر رفتار یا شکل دهی رفتار که به برقراری توازن میان سه حوزه رامد نظر قرارمی دهد، این سه حوزه عبارتند از دانش، نگرش و مهارت‌ها». تعریف یونیسف برشواهد پژوهشی مبتنی است که نشان می دهد اگر در توانمندسازی افراد جامعه بخش دانش، نگرش و مهارت به صورت تلفیقی مورد توجه قرار نگیرد، نتیجه مورد انتظار یعنی کاهش رفتارهای پرخطر به دست نمی¬آید (خاک پور، ۱۳۸٠). به طور کلی مهارتهای زندگی عبارتند از توانایی¬های که منجر به ارتقای بهداشت روانی افراد جامعه، غنای روابط انسانی، افزایش سلامت در رفتارهای زندگی در سطح جامعه می گردند (خاک پور ,1380).
الیاس (۱۹۹۴) مهارتهای زندگی را در ایجاد روابط بین فردی مناسب و مؤثر، انجام مسؤلیتهای اجتماعی، انجام تصمیم گیریهای صحیح، حل تعارضها و کشمکشها بدون توسل به اعمالی که به خود یا دیگران صدمه می زند، تعریف میکند (به نقل از شکوهی یکتا، 1387).
آموزش مهارتهای زندگی به معنا و مفهوم جامعه شناختی آن، از یک سو عبارت است از انتقال آموخته‌ها و اندوخته های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه به افراد در تمام گروه‌های سنی، (کودکان، نوجوانان و جوانان، بزرگسالان) بر فراخور و شرایط سنی تمام گروه‌های اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و اقتصادی وبر پایه نیازها و ضرورت‌ها و از سوی دیگر آماده سازی آن‌ها برای انجام کارها ومسؤلیت هایی که بر عهده آن‌ها واگذار می‌گردد (رحمت زاده، ۱۳۸۴).
از نظر اریکسون، فرد در هر مرحله از زندگی با بحرانی روبرو می‌گردد که با حل این بحران روانی_اجتماعی به مرحله بعد سوق می‌یابد و داشتن مهارتهای اجتماعی در زندگی به فرد در حل بهتر و سلامت روانی_اجتماعی وی کمک میکند و در آموزش جلسات گروهی به افراد آموزش داده می‌شود تا در حل بحران‌های مختلف زندگی موفقیت بیشتری داشته باشند و در حل و فصل بحران‌ها و مسایل قبلی و فعلی خویش توفیق یابند (کهرازی، ۱۳۸2).
برنامه مهارتهای زندگی بر این اصل استوار است که کودکان و نوجوانان حق دارند توانمند شوند و نیاز دارند بتوانند از خودشان و علایقشان در برابر موقعیت‌های سخت زندگی دفاع کنند (سازمان جهانی بهداشت، ۱۳۷۹).
آموزش مهارتهای زندگی در سال ۱۹۷۹ و با اقدامات دکتر گیلبرت بوتوین آغاز گردید، وی در این سال یک مجموعه آموزش مهارتهای زندگی برای دانش آموزان کلاس هفتم تا نهم به منظور پیشگیری از سوءمصرف مواد مخدر و الکل تدوین نمود. این برنامه آموزشی به نوجوانان یاد می‌داد که چگونه با استفاده از مهارتهای رفتارجراتمندانه، تصمیم گیری و تفکر نقاد در مقابل وسوسه یا پیشنهاد سوءمصرف مواد از سوی مسئولان مقاومت کنند.
هدف بوتوین، طراحی یک برنامه واحد پیشگیری اولیه بود و از ۳ قسمت تشکیل شده بود:
۱ – آموزش مهارتهای شخصی شامل:بهبود تصمیم گیری، تفکر انتقادی، مقاومت در برابر جاذبه تبلیغات، مقابله مؤثر با اضطراب اجتماعی، تکنیکهای تغییر خود
۲– آموزش مهارتهای اجتماعی شامل:مهارتهای ارتباط کلامی وغیرکلامی، شناخت علل سوء تفاهم‌ها و راه حل‌های اجتناب از آن و مهارت چگونگی ابراز وجود.
۳– آموزش مهارتهای مربوط به مشکلات ناشی از سوءمصرف مواد که شامل ارائه اطلاعاتی درباره میزان شیوع فعلی سوءمصرف مواد، پیامدهای کوتاه مدت و بلندمدت سوءمصرف، مهارتهای مقاومت نه گفتن در مقابل پیشنهاد مصرف مواد. پژوهش‌ها حاکی از آن بودند که این برنامه‌ها در پیشگیری اولیه چندین نوع مواد مخدر ازجمله سیگار موفق بوده است (استوار، ۱۳٧٧).
به دنبال این اقدامات مقدماتی ،از سال ۱۹۹۳ به بعد سازمان جهانی بهداشت با هماهنگی یونیسف برنامه آموزش مهارتهای زندگی را به عنوان یک طرح جامع پیشگیری اولیه و ارتقای سطح بهداشت روانی کودکان و نوجوانان معرفی نمود. این برنامه در کشورهای مختلف دنیا تجربه شده و گزارش‌های امیدبخشی از کارایی این برنامه منتشر گردید (سازمان جهانی بهداشت، ۱379).
فهرست مطالب
مهارتهای زندگی
تعریف مهارت زندگی
اهداف برنامه آموزش مهارتهای زندگی:
مصادیق و انواع مهارت‌ها
اهداف آموزش مهارتهای زندگی
لزوم آموزش مهارتهای زندگی
تأثیر مثبت مهارتهای زندگی:
هویت یابی و مهارتهای زندگی
هویت یابی:
راههای رسیدن به هویت موفق در نوجوانان:
توانایی خودآگاهی:
توانایی تصمیم گیری:
توانایی برقراری روابط مطلوب:
توانایی مقابله با هیجان ها:
توانایی انتخاب هدف:
رابطه ی مهارت های تحصیلی با مهارت های زندگی
مهارت های حل مسئله، تصمیم گیری، تفکر خلاق
تعریف مهارت حل مسئله:
مراحل مهارت حل مسئله:
جهت گیری کلی نسبت به مسئله
شناسایی کامل مشکل
بدست آوردن راه حل های متعدد
ارزیابی راه حل ها
اجرای راه حل و بازبینی
الف: اجرای راه حل
کاربرد مهارت حل مساله:
مهارت تصمیم گیری
انواع تصمیم‌گیری
تصمیم‌گیری احساسی:
تصمیم‌گیری اجتنابی:
تصمیم‌گیری مطیعانه:
تصمیم‌گیری تکانشی:
تصمیم‌گیری منطقی:
مهارت تفکر خلاق:
خودکارآمدی
مفهوم خودکارآمدی
اثرات خودکارآمدی بر کارکردهای روان شناختی
راهبردهای ایجاد و تغییر نظام باور خودکارآمدی
پیشینه پژوهش
منابع