پیشگفتار

کایزن روی تغییرات تدریجی در فرایندها تاکید می کند و در مقایسه با سایر روشهای تحول سازمانی ازجمله مهندسی مجدد که تغییرات سریع و کلی را مدنظر دارد، بسیار کم هزینه بوده و غالباً منابع(زمان، سرمایه، دارائیها و …)قابل توجهی را مصرف نمی کند .لیکن از آنجایی که مشارکت تمامی پرسنل در همه سطوح سازمانی را دربرمی گیرد درمجموع به تحولات شگرفی منتهی می شود .در محیطی که کایزن به یک فرهنگ و باور عمومی تبدیل شده است .کارکنان در کار و زندگی با نشاط تر و باانگیزه تر هستند .آنها همواره وضع موجود را به چالش می طلبند و ازطریق احساس احترام، رضایت شغلی، همراهی با تغییرات و تعهد به اهداف سازمانی، ارتقا می یابند.

آشنایی تعاونیها با مفاهیم مرتبط با کیفیت وبهره وری  واستفاده از آن در اداره واحدهای تولیدی از جمله اقداماتی است که می تواند نقش موثری در ارتقاء جایگاه وعملکردآنها درعرصه های رقابت داخلی وخارجی داشته باشددراین مبحث نگاهی به سیستم مدیریتی کایزن داریم که استفاده از آن نقش اثرگذاری  دربهبود فعالیتهای تعاونیها بالاخص درواحدهای تولیدی خواهدداشت.

پیشرفتهای حیرت آورکشور ژاپن همگان را به اندیشه و تدبیر در زمینه فرهنگ کـاری و سیستم های مدیریتی این مردم سخت کوش واداشته است. یکـــی از این سیستم ها یــا تکنیک های منحصر به فرد و بسیار کارآمد ژاپنــی ها، سیستم کایزن یا همان بهبود مستمر است کایزن ترکیبی دو کلمه ای از یک مفهوم ژاپنی است که تعریف آن تغییر به سمت بهتر شدن یا بهبود مستمر و تدریجی است. در واقع کایزن بر این فلسفه استوار است که برای ایجاد بهبود در سازمان ها لازم نیست به دنبال تغییرات انفجاری یا ناگهانی باشیم ، بلکه هر نوع بهبود یا اصلاح به شرط آنکه پیوسته و مداوم باشد ارتقای بهره وری را در سازمان ها به ارمغان خواهد آورد. کایزن روی تغییرات تدریجی در فرایندها تاکید می کند و در مقایسه با سایر روشهای تحول سازمانی ازجمله مهندسی مجدد که تغییرات ســریع و کلی را مدنظر دارد، بسیار کم هزینه بوده و غالباً منابع (زمان، سرمایه، دارائیها و…) قابل توجهی را مصرف نمی کند. لیکن از آنجایی که مشارکت تمامی پرسنل در همه سطوح سازمانی را دربرمی گیرد درمجموع به تحولات شگرفی منتهی می شود.کایزن سیستم مدیریتی است که با زمان به پیش می رود و اگر مدیریت بخواهد که کارکنان را تغییر دهد باید خودش تغییر کند.

چکیده

مدیران سطوح بالاتر سازمان باید همواره بخش اعظم وقت خود را صرف بهبود سازمان نمایند و امور جاری را که جنبه نگهداری دارند به سطوح پایین تر واگذار کنند. آیا به راستی در سازمانهای ما این گونه عمل می شود؟ مدیری که بیشتر وقت خود را صرف پاراف نامه بازبینی مطالبی که قبلا می بایست توسط کارشناسان انجام شود می گذرد، هیچ وقت فرصت آن را نخواهد داشت که به بهبود سازمان بیاندیشد. در سایر کشورها نیز شرکت های برجسته ای وجود دارند که هدفشان ایجاد استانداردهای جدید برای کیفیت تولیدات و خدمات است. این تفاوتها ناشی از اختلافات ملیت نیست بلکه منوط به اختلاف در روحیه و طرز تفکر است. کشورها هم اکنون با بکارگیری کایزن و نوآوری، با بیشترین نرخ رشد در راه توسعه صنعتی گام بر می دارند.  برای دستیابی به پیشرفت دو نگرش متفاوت وجود دارد: پیشرفت تدریجی (کایزن) و پیشرفت مبتنی بر جهش بزرگ (نوآوری). در مجموع شرکت های ژاپنی پیشرفت تدریجی را ترجیح می دهند و شرکتهای غربی به نوآوری اعتقاد دارند. حال در این مقاله به دنبال پاسخگویی به این سوال اساسی هستیم که : در ایران کدام یک از این نگرش قابلیت اجرایی دارد؟

در تحلیل نهایی ایجاد بهبود در زمینه های کیفیت هزینه و برنامه ریزی (میزان تولید و زمان تحویل ) به یک عامل اساسی و عمده تبدیل می شود . کایزن استراتژی بهبود براساس نیاز ها و خواسته های مشتری است. از نگاه کایزن، کارکنان یک سازمان همواره باید به فکر بهبود و حفظ دستاوردهای بهبود در سازمان خود باشند، اما سهم آنها از این نهضت چقدر است ؟

بهبود یعنی کایزن و نوآوری؛ هر شرکت و یا سازمانی برای بقا و پیشرفت و رشد خود بایستی هم از کایزن و هم از نوآوری استفاده کند. اما چه کنیم که سال نوآوری و شکوفایی تنها ترجیح بند سخنان مسئولین نباشد، چه کنیم که ایده های جوانانمان پشت درهای بسته نماند، چه کنیم که کارکنان خلاق، افرادی بی انضباط، جاه طلب و متمرد تلقی نشوند، چه کنیم که هیچ ایده ای مورد تحقیر و تمسخر قرار نگیرد، چه کنیم واژه نوآوری دستاویزی برای توجیه بی تدبیری مدیران قرار نگیرد، چه کنیم که نوآوری را بر روی بیلبوردهای شهر خراب نکنند، چه کنیم که با این واژه بتوانیم سلولهای خاکستری را جایگزین سلولهای سیاه نفتی کنیم و درآمد کشور از فروش و واگذاری حقوق معنوی نوآوریها بیش از درآمدهای نفتی باشد و براستی برای شکوفایی ایده ها و نوآوری ها چه باید نمود.  برای این منظور  نویسنده در این نوشتار با استفاده از روش پژوهشی « توصیفی – تحلیلی » ابعاد موضوع مورد نظر را مورد تبیین و امعان نظر قرار می دهد.