فئودالیسم یا نظام ارباب–رعیتی یا تیول‌داری یا حکومت ملوک الطوایفی یا خانخانی یا سرواژ نظامی اجتماعی-اقتصادی است که در نتیجه فروپاشی جامعه برده داری یا در نتیجه فروپاشی کمون اولیه (نظام اشتراکی) به وجود آمده و با وجود تنوع راه‌های رسیدن بدان، تقریباً در کلیه سرزمین‌های جهان، البته در هر جا با ویژگی‌های مشخص خود، وجود داشته‌است.

در اروپای غربی این نظام از قرن ۵ تا قرون ۱۷ و ۱۸، و در روسیه و شرق اروپا از قرن ۹ میلادی تا نیمه دوم قرن ۱۹ را در بر می‌گیرد. فئودالیسم در توصیف دورهٔ معینی از تاریخ اروپا از قرن نهم تا سیزدهم میلادی اشاره دارد که در آن قدرت سیاسی میان زمینداران بزرگ تقسیم شده‌است و هر زمیندار یا ارباب دارای جماعتی رعیت یا واسال است که در ازای خدمات سپاهی یا سایر خدمات، حق تملک زمین یا استفاده از زمین را از ارباب بدست می‌آورند. نظام فئودالی برابر و مشابه با نظام ارباب – رعیتی در ایران و آسیای میانه‌است. در بسیاری از کشورها فئودالیسم با اصلاحات ارضی و تقسیم زمین‌های زراعی بین کشاورزان از میان رفته ولی هنوز هم در بعضی از کشورهای جهان سوم قدرت واقعی در دست فئودالها و زمین‌داران بزرگ است. در گذشته، فئودالیسم در ایران بیشتر با نام حکومت ملوک الطوایفی یا خانخانی معروف شده بود.

فهرست مطالب:

تعریف فئودالیسم

نظام فئودالی

فئودالیسم در اروپای قرون وسطا

فرانسه در انتهای سده ۱۵، موزاییکی از قلمروهای فئودالی

ظهور فئودالسیم

سوگند وفاداری

لرد

واسال

حقوق و وظایف ارباب و واسال

پیمان فئودالی

ضعف و نابودی فئودال‌ ها در اروپا

علل و عوامل اصلی فروپاشی نظام فئودالی

ویژگی ‌های نظام فئودالی

وابستگی کشاورز به زمین

بهره مالکانه و انواع آن

اقتصاد بسته (طبیعی)

مذهب

سه طبقه اجتماعی قرون وسطا

فئودالیسم در ایران

دوره هخامنشیان

دوره اشکانیان

دوره ساسانیان

پس از حمله اعراب

دوره ایران اسلامی

دوره قاجاریه

ایران در دوران ملوک ‌الطوایفی

اصلاحات ارضی

و…