تحقیق بررسی عوامل ایجاد کننده اختلالات مفصل زانو و درمان آنها در حجم 92 صفحه و در قالب word و قابل ویرایش و با قسمتی از متن زیر:

تأثیر کلینیکی ارتزهای بازتوانی زانو

تاثیرارتزهای بازتوانی زانو جای بحث دارد. Stevenson و Cawley و همکارانشان، پس از بررسی ارتزهای درمانی به این نتیجه رسیدند که بیمار پس از پوشیدن ارتز، قادر است 15 تا 20 درجه، حرکت اکستانسیون را نسبت به ارتز، بیشتر انجام دهد و لذا متخصصین توصیه می کنند که نباید به ارقام فلکسیون و اکستانسیون مندرج بر روی این ارتزها خیلی اطمینان کرد.

در یک تحقیق از بیمارانی با بازسازی ACL، که از ارتزهای بازتوانی و عملکردی زانو استفاده کرده بودند، عملکرد آنها در 3 ماه بعد از استفاده از ارتز بازتوانی زانو بنام Cincinnati Knee Score بهبود یافت. اگرچه بین گروههای دارای ارتز و بدون ارتز تفاوتی از نظر Laxity مفصل زانو، دامنه حرکتی، قدرت عضله، تستهای عملکردی، یا درد دیده نشده بود. در مطالعه ای دیگر از 78 بیمار بعد از Patellar Autograph ACL Surgery، محققان دریافتند که: استفاده از ارتز بازتوانی زانو در مدت 24 ماه، در عملکرد باطنی یا ثبات ظاهری تأثیری نداشت. (تست KT1000،

Tegner and Lysholm Scores و One Leg Hop). محققان دریافتند که: استفاده از ارتز بازتوانی زانو ثبات و عملکرد بیمار را بعد از آرتروسکوپی بازسازی ACL بهبود نمی دهد، بنابراین به استفاده از این ارتزها در برنامه توانبخشی خود ادامه ندادند. همانطور، در تحقیقی دیگر از 60 بیمار بعد از Patellar Autograph ACL Surgery پی بردند که استفاده از ارتز بازتوانی زانو در طی 1 تا 2 سال معاینه، در عملکرد افراد، ثبات زانو، یا گشتاور ایزوکینتیک[1] عضله بهبودی حاصل نشده است. این محققان دریافتند که استرپهای ارتزهای بازتوانی زانو اغلب منجر به ایجاد اثر تورنیکه[2] در بیماران می شود که خود باعث ناراحتی در بیماران می شود. تحقیقات بیشتری لازم است تا تأثیر ارتزهای بازتوانی زانو مشخص شود.

ارتزهای عملکردی زانو[3]

این ارتزها جهت بازگشت به فعالیتهای گذشته، مورد استفاده قرار می گیرند و هدف از تجویز آنها، افزایش استحکام و ثبات در یک مفصل زانوی بی ثبات می باشد، اکثر ارتزهای عملکردی زانو ثبات داخلی- خارجی، جابجایی قدامی تیبیا و عقب زدگی زانو را کنترل می کنند. این نوع ارتزها، در اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 1970 و بدنبال جراحیهای متعدد روی لیگامانهای هر دو زانو فوتبالیستها، به بازار عرضه شد. این ارتزها از ویژگیهای زیر برخوردار هستند:

– حفاظت خوبی از لیگامانها به عمل می آورند.

– با اعمال نیروی فشاری استاتیک و دینامیک، عضله را برای انقباض، تحریک می‌کنند.

– با تحریک گیرنده های حسی، در مواقع لزوم باعث انقباض عضلات آگونیست و آنتاگونیست[4] می شوند.

به منظور تجویز این ارتز جهت بازگشت به فعالیتهای ورزشی، متخصص باید راحتی، تناسب داشتن و ظاهر وسیله را نیز در نظر بگیرد، ساختار رایج‌ترین ارتز معاصر عملکردی زانو شامل: (A) شل و ولکرو قسمت ساق، (B) پدهای داخلی یا خارجی کندیل و یا بنا به شرایط هر دو با هم، (C) بارهای داخلی و خارجی،(D) شل و ولکرو قسمت ران، (E) مفصل قابل تنظیم زانو که اغلب تک محوره و چند محوره است، و (F) استرپ رانی (استرپهای رانی منجر به ثبات ارتز بر روی اندام می‌شوند. نیروهای ثبات دهنده بکار رفته در این ارتز شامل: 1- یک نیرو خلفی در سطح قدامی قسمت فوقانی ران، 2- یک نیرو قدامی در سطح خلفی قسمت تحتانی ران،
3- یک نیرو خلفی در سطح قدامی قسمت فوقانی تیبیا، 4- یک نیرو قدامی در سطح خلفی میانی تنه تیبیا ( تصویر 19-3 ).

بیشتر ارتزهای عملکردی زانو براساس ساختاری سخت و سبک وزن از آلیاژهای آلومینیوم یا تیتانیم یا کامپوزیت کربن ساخته می شوند. اغلب ارتزها شامل مفصل زانو چند محوره هستند که اجازه کنترل دامنه فلکسیون متنوع یا کمک به اکستانسیون می‌نمایند.

مفاصل کاربردی ارتزها

مرکز چرخشی مفصل آناتومیکی زانو انسان مدام در حال تغییر می باشد. مرکز چرخشی در دامنه فلکسیون کامل زانو به طرف خلف تمایل دارد، و بیشترین جابجایی به خلف در دامنه 30 درجه اولیه فلکسیون زانو رخ می دهد. انواع مختلفی از مفاصل مکانیکی برای ارتزها طراحی شده است تا بتوانند در راستای تغییرات مرکز چرخشی زانو فعالیت داشته باشند. اگرچه هیچگونه مفصل مکانیکی که بتواند بطور کامل از حرکت مفصل آناتومیکی زانو تقلید کند، ساخته نشده است. مفاصل کاربردی رایج در ارتزها شامل:

1- Single Axis: حرکت دایره ای اطراف یک محور ثابت ( تصویر 20-3).

کنترل بیومکانیکی: در صفحه کرنال[5] کنترل ژنوورم- والگوم[6]، در صفحه ساژیتال[7] حرکت فلکسیون و اکستانسیون آزاد است و از Hyper Ext. زانو ممانعت می کند.

موارد کاربرد: ژنووروم یا والگوم کم تا متوسط.

2- Off set: در این نوع مفصل زانو، محور حرکت به جای محل اصلی خود، عقب تر از میله های جانبی قرار داده می شود. در نتیجه مفصل ارتز در زمان تحمل وزن خود به خود صاف می شود بدون آنکه نیاز به قفل داشته باشد. عدم وجود قفل باعث می شود در زمان نوسان زانو آزادانه حرکت کند و راه رفتن طبیعی تر شود. اگر جمود مفصل زانو در حالت فلکسیون وجود داشته باشد، نمی توانیم از این نوع مفصل زانو استفاده کنیم ( تصویر 21-3).

کنترل بیومکانیکی: در صفحه کرنال کنترل ژنوورم- والگوم، در صفحه ساژیتال حرکت فلکسیون و اکستانسیون آزاد است و از Hyper Ext زانو جلوگیری می کند.

موارد کاربرد: عقب زدگی متوسط زانو.

3- Poly centric: این نوع مفصل دارای دو محور است بنابراین حرکت طبیعی زانو را بهتر از انواع یک محوری تأمین می کند. می تواند بصورت مفصل آزاد، قابل قفل شدن یا قابل تطابق باشد که برحسب تشخیص و هدف درمان انتخاب می گردد. گرانتر و سنگین تر از انواع تک محوری است ( تصویر 22-3).

کنترل بیومکانیکی: در صفحه کرنال کنترل ژنوورم- والگوم، در صفحه ساژیتال حرکت فلکسیون و اکستانسیون بصورت آزاد انجام می شود و از Hyper Ext زانو جلوگیری می کند.

موارد کاربرد: ارتزهایی که از این نوع مفصل استفاده می کنند معمولاً ارتزهای خود تعلیق هستند که برای تطابق بیشتر با محور زانو بکار می روند.

4- Lock: نمونه های آن شامل: الف) Drop Lock: ساده ترین از نوع ساخت و کاربرد است، همچنین مطمئن ترین و بادوام ترین نوع قفل است. حلقه ای است که زمانی که میله های جانبی بالا و پائین زانو در امتداد هم قرار گیرند، سرجایش می افتد و از خم شدن زانو جلوگیری می کند و در هنگامی که شخصی بخواهد زانو را خم کند، با دست آن را به طرف بالا می کشد تا مفصل زانو آزاد شود ( تصویر 23-3 ).

ب) Bail Lock: یک نیم حلقه است که بر انتهای آن دو عدد خار به موازات وجود دارد و با راست کردن زانو خارها درون سوراخی در میله های جانبی پائین قرار می گیرند و آن را قفل می کند. با بالا کشیدن حلقه یا فشار آن به لبه صندلی، قفل باز می‌شود ( تصویر 24-3 ).

شکل

ج) Rod-Spring Ring Lock: همان قفل حلقه ای است که یک دسته فلزی به آن متصل است و توسط حلقه ای در سر آن به وسیله بیمار بالا کشیده می شود و زانو خم می شود. با رها کردن میله توسط فنر حلقه به جای خودش باز می گردد. مورد استفاده آن در کسانی است که به هر دلیلی خم و راست شدن جهت باز و بسته کردن قفل برای آنها امکان ندارد. این وسیله‌ خوبی است ولی ساخت و نگهداری آن مشکل‌تر است ( تصویر 25-3).

کنترل بیومکانیکی: در صفحه کرنال کنترل ژنوورم- والگوم، در صفحه ساژیتال قفل در اکستانسیون کامل قابل برداشتن است.

موارد کاربرد: فلج، Parasis شدید، ژنوروم- والگوم یا عقب زدگی شدید زانو.

5- Lock + Variable Flexion: مانند الف) Swiss Lock: در اسپاستیسیتی شدید به کار می رود. از عقب دارای قوس است که انتهای قدامی آن دندانه‌دار است و در محل مفصل زانو دو دندانه مفصل روی هم افتاده و قفل می شوند. با کشیدن قوس رو به بالا قفل آزاد می شود. دو فنر در بالا باعث تثبیت دندانه ها در هم می شوند. با فشار پشت زانو توسط دست یا لبه صندلی توسط یک بند، قفل کشیده شده و آزاد می‌گردد ( تصویر 26-3 ).

ب) Fan Lock: نوعی قفل است که در زوایای مختلف می توان آن را قفل کرد. در کسانی بکار می رود که خشکی در جمود مفصلی دارند و همچنین در مواردی که بخواهیم با کشش دائم و فشار دائم جمود مفصلی را باز کنیم و از بین ببریم از این وسیله به جای گچ گرفتن پشت سرهم می توان استفاده کرد. این نوع مفصل توسط یک حلقه، حالت دلخواه در زانو را هنگام ایستادن و راه رفتن حفظ می کند ولی در زمان نشستن می توان قفل آن را آزاد کنیم تا زانو کاملاً خم شود

کنترل بیومکانیکی: در صفحه کرنال کنترل ژنوورم- والگوم، در صفحه ساژیتال می توانیم قفل را در درجات مختلف فلکسیون قرار بدهیم.

موارد کاربرد: معمولاً در فلج اسپاستیک که در آن کانتر کچر فلکسیون زانو کاهش یافتنی است، کاربرد دارد.

بیشترین مفاصل کاربردی مفاصل تک محوری و چند محوری می باشند.

ارتزهای عملکردی زانو مانند انواع AFO ممکن سفارشی ساز یا پیش ساخته باشند. ارتزهای پیش ساخته با قیمت پایین و در موارد فوری کاربرد دارند. در بیشتر کارخانجات هر دو نوع موجود می باشد. تجویز یک ارتز پیش ساخته یا سفارشی ساز به فاکتورهای زیر بستگی دارد:

1- درجه بی ثباتی زانو

2- سطح مسابقات ورزشی فرد

3- مدت زمان استفاده از ارتز

4- اندازه و شکل اندام تحتانی فرد

5- رضایت و تمایل فرد از پوشیدن ارتز برای تمدید یک دوره از زمان.

در این بخش به معرفی برخی از انواع ارتزهای پیش ساخته و سفارشی ساز می‌پردازیم.

ارتزهای پیش ساخته

Don Joy 4Titude، یک ارتز عملکردی زانو از نوع پیش ساخته می باشد. این ارتز در نمونه های راست و چپ و در هفت اندازه و سه طول اختیاری در دسترس می‌باشد ( تصویر 28-3).

باید به استفاده کننده از ارتز طریقه صحیح پوشیدن آن را تعلیم داد، زیرا کاربرد غلط آن مهمترین عامل برای سرخوردن ارتز می باشد. دیگر ارتز عملکردی زانو از نوع پیش ساخته Lenox-Hill Precision Lite می باشد ( تصویر 29-3 ).

ارتزهای سفارشی ساز

Lenox-Hill، اولین و قدیمی ترین ارتز سفارشی ساز عملکردی زانو می باشد. Omni Icon XC و Townsend، ارتزهای عملکردی زانو از نوع سفازشی ساز می باشند. Don Joy Defiance، یک نوع ارتز غیر معقول سفارشی ساز می باشد. این ارتز به خاطر وزن سبک خود مورد پسند بیماران می باشد. این ممکن تنها ارتز عملکردی زانو است که از یک شل خلفی ساق به جای شل قدامی تیبیا استفاده می شود.

Breg Women’s Tradition، اولین ارتز عملکردی زانو که بطور ویژه برای خانمها طراحی شده است. این ارتز سبک وزن و کوتاه می باشد تا از نظر شکل و مقدار زاویه Q در خانمها (زاویه Q در زنان بیشتر از مردان است) تناسب بهتری داشته باشد. این ارتز برای بی ثباتی ACL، MCL و LCL زانو طراحی شده است. دارای مفصل چند محوری می باشد، دامنه کامل فلکسیون واکستانسیون را کنترل می شود ( تصویر 30-3 ).

در این قسمت به طبقه بندی دیگر ارتزهای عملکردی زانو می پردازیم.

ارتزهای نوع Strap و Post و Hing

ارتز LENOX-HILL: این ارتز که برای نخستین بار در سال 1969 توسط Castiglia و Nicholas ساخته شد، دارای دو بار جانبی و مفصل تک محوره بوده و توسط استرپهای الاستیکی که در قسمت فوقانی ران و قسمت تحتانی ساق قرار دارند، محکم می‌شود. استرپهای Derotation [8] برای راحتی افراد باریک شده اند  ( تصویر 31-3 ).

شکل

در این ارتز، در قسمت تحتانی ران از یک پد داخلی و بسته به نیاز بیمار، از یک پد خارجی استفاده می شود. قسمت پتلا در این ارتز خالی شده و فلز در این قسمت به کار نرفته است، لذا در هنگام مسابقه برای حریف خطری ایجاد نمی کند. قسمت های فلزی ران و ساق طوری هستند که ارتزیست به راحتی می تواند با خم و راست کردن و تغییر شکل مجدد قطعات فوقانی و تحتانی، تنظیم نهایی وسیله را انجام دهد. این نوع ارتز، تنها وسیله ای است که مفصل زانوی آن در دامنه‌های مختلف درجه بندی شده است. این ارتز در سه نوع استاندارد، سبک و بسیار سبک بین 18 تا 23 اونس وجود دارد. می توان روی این ارتز، وسایل اضافی مثل Sleeve ورزشی پوشیده که برای کشتی گیران بسیار مفید است. همچنین می توان از یک Under Sleeve در ناحیه زانو استفاده کرد و بعد ارتز را پوشید. این ارتز برای کنترل بی ثباتی داخلی- خارجی، بی‌ثباتی چرخشی و آسیب دیدگیهای لیگامانی زانو در نظر گرفته شده است.

ارتز OMNI AVANT GARDE: این ارتز، که دارای یک مفصل از جنس کامپوزیت کربن و همچنین استرپ است و قابلیت تنظیم برای حجمهای مختلف را دارد، لذا در طول دوره توانبخشی که اندازه محیط ران و ساق تغییر می کند، برای افراد قابل استفاده است و این تغییر در اندازه ارتز از طریق سیستم ثبت شده X-CELL  صورت می گیرد ( تصویر 32-3 ).

در این ارتز، از یک شل قدامی در ناحیه ساق و نیز یک استرپ که در بالای آن قرار می گیرد، به منظور کنترل و جلوگیری از حرکت قدامی ساق، استفاده می شود. از سشوار دستی، برای حرارت دادن مجدد شل می توان بهره برد. اگرچه این ارتز، جزو وسایل کمکی محسوب می شود، با این حال از طریق سیستم قفل کنندگی در وضعیت اکستانسیون به کمک جاذبه زمین (GELS)[9] و همچنین سیستم فلکسیون (VFO)[10] می‌توان بلافاصله بعد از جراحی و در مراحل اولیه توانبخشی، دامنه حرکتی زانو را محدودکرد. یک نمونه مشابه به این ارتز که قدیمی‌تر از این وسیله استOMNI TS-7 نام دارد که از نظر قیمت، تفاوتی با هم ندارند ولی سنگین تر و دارای استرپهای بیشتری نسبت به این ارتز است.