پروتکل خانواده درمانی شناختی- رفتاری برای اختلالات روان تنی

برنامه بسیار کامل و کاربردی با ذکر جزییات هر جلسه

برنامه برای 16 جلسه درمانی – به همراه منبع مورد استفاده پروتکل

43 صفحه- pdf

نمونه ای از جلسات:

جلسه پنجم : آموزش مهارت مقابله با استرس ،2بحث گروهی، ارائه فعالیتهای تکمیلی.

مهارت مقابله با استرس: این مهارت شامل شناخت استرسهای مختلف زندگی و تـأثیر آنهـا بـر فرد است. با شناسایی منابع استرس و نحوه تأثیر آن بر انسان خود را قـادر مـیسـازد تـا بـا اعمـال و موضع گیری خود فشار و استرس را کاهش دهد. دو نوع مقابله با استرس شناخته شده است:
1- مقابله متمرکز بر حل مسئله
2- مقابله متمرکز بر هیجان
رویارویی و مقابله با استرس: یکی از عوامـل مـؤثر بـر سـلامت روانـی در زنـدگی برخـورد بـا مشکلات و استرس است. شخصیتهـای سرسـخت (سـخت رو) کـه دارای سـه خصوصـیت عمـده هستند. حتی در مقابل استرس شدید مقاومت بیشتری دارند:
الف) احساس تسلط و کنترل بر زندگی: افراد خانواده مثالهایی را مطرح میکننـد کـه در آنهـا احساس کنترل زندگی وجود دارد.
ب) داشتن روحیه چالش و مبارزه جویی: افراد خانواده مثالی را مطرح میکنند که در آنها روحیه چالش وجود ندارد مثل احساس درماندگی و ناامیدی

ج) داشتن تعهد و مسئولیت: افراد خانواده مثالهایی را مطرح میکنند که بیانگر احساس تعهـد و مسئولیت است.

فعالیت: به منظور بحث درباره اینکه »چگونه تعهد و مسئولیت میتواند از بروز رفتارهـای پرخطـر جلوگیری کند؟« روانشناس پاسخ را به مسائل زیر هدایت میکند: تعهد به اصول مـذهبی, اخلاقـی و اجتماعی. برای مثال درمانگر از عضـوی از خـانواده کـه بـه شـدت افسـرده, ناامیـد و غمگـین اسـت میخواهد تا مشکل خود را برای همه مطرح کند. ممکن است او اظهار کند که هیچ امیدی برای ادامـه زندگی وجود ندارد و قصد دارد که خودکشی کند. درمانگر در چنین موردی با تقاضا از سایر اعضـای خانواده برای ارائه اظهار نظر جلسه را هدایت کرده و از سایر اعضای خانواده میپرسد که چه چیـزی باعث امیدواری و عدم تمایل آنان به خودکشی میگردد, در این صورت ممکن است اعضای خـانواده به تعهدات شخصی خود نسبت به یکدیگر اشاره کنند.
فعالیت: درمانگر موقعیتی که مشکل خاصی دارد را, مطرح میکند و از آنها میخواهد ابتدا همگی بحث گروهی کنند و پس از آن انواع راه حل مناسب را ارائه دهند, سـپس مفـاهیم مقابلـه متمرکـز بـر مسئله و متمرکز بر هیجان توضیح داده میشود, راه حل را به دو نوع مقابله تقسیم کرده و آنها را با هم  مقایسه می کند.

تنش زدایی: تنش زدایی مهارتی است که میتوان آن را به سـهولت آموخـت. ایـن مهـارت ممکـن است باعث کاهش میزان تنیدگی و اضطراب در افـراد شـود و آنهـا را در جهـت کـاهش فشـارهای درونی یاری دهد. در این روش از مراجع درخواست میشود روی یک صندلی راحت بنشیند، یـا ایـن که به راحتی روی زمین به پشت دراز بکشد و زیـر زانوهـای خـود بـالشهـای کـوچکی قـرار دهـد. لباسهای تنگ و کمربند خود را شل نماید، چند لحظه به آرامی و منظم نفس بکشد و در عـین حـال هرگاه که نفس خود را بیرون میدهـد، کلمـه “آرام” را بـر زبـان آورد. سـپس بایـد فکـر خـود را بـر قسمتهای مختلف بدن خود متمرکز کند و در حین نفس کشیدن عضلات آن قسمت را سست کنـد. برای این کار باید از انگشت پا شروع کرده و بـه تـدریج بـه طـرف بـالا بـرود و بـه نوبـت بـر روی قسمتهای بعدی بدن تمرکز کند تا به عضلات صورت برسد. فرد باید پس از تمرکز روی هر قسمت با کشیدن نفس عمیق آن را منقبض و سپس آرام رها سازد.
میتوان به افرادی از خانواده که با شرکت در فعالیتهای بهنجار دچار تنش و بیقراری مـیشـوند، از طریق آموزش تنش زدایی کمک کرد. درمانگر در حین خواندن دسـتورالعمل، بایـد بـه آرامـی و بـا  صدایی یکنواخت و آرامش بخش صحبت کند. او بـرای مراجعـان شـرح مـیدهـد کـه مهـارتهـای تنش زدایی (همچون یادگیری یک ورزش جدید) را میتواند از طریق تمرین بیاموزد. به آنهـا، تکلیفـی برای اجرا در محل زندگی خود داده میشود، به این صورت که روزی یک بار، مهارتهای تنش زدایی را تمرین کند. همچنین به آنها آموزش داده میشود مهارتهای تنش زدایی را کـه یـاد گرفتـه، درسـت قبل از اینکه دچار تنش شود یا قبل از اینکه درگیر فعالیتهایی شود که بـه طـور بـالقوه ایجـاد تـنش میکنند، به کار گیرد.