پزشک به فردی که سرماخورده است، می گوید از دست دادن یا روبوسی کردن با دیگران پرهیزکند؛ امّا به فردی که دیابت (بیماری قند) دارد چنین توصیه ای نمی کند؛ چرا؟ بیماری هایی که می توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند، بیماری های واگیر نامیده می شوند. عامل ایجاد بیماری های واگیر جاندارانی به نام میکروب هستند. بیشتر عوامل بیماری زا فقط با میکروسکوپ قابل دیدن هستند؛ به این علّت به آن ها میکروب می گویند. در شکل های زیر برخی میکروب ها را می بینید. گفت وگو میکروب سرماخوردگی از چه راهی وارد بدن ما می شود؟ جمع آوری اطّلاعات با مراجعه به خانه ی بهداشت محلّه ی خود درباره ی بیماری وبا اطّلاعات جمع آوری کنید و به کلاس گزارش دهید. به تصویر نگاه کنید. به نظر شما آیا این محیط می تواند سبب گسترش بیماری های واگیر شود؟ اگر جواب شما مثبت است، چگونه؟ فکرکنید بعضی میکروب ها در بدن جانوران زندگی می کنند. به این جانوران، ناقل بیماری می گویند؛ مثلاً نوعی پشه ناقل بیماری مالاریا و سگ ناقل بیماری هاری است. چه جانوران دیگری می شناسید که ناقل بیماری هستند؟ مبارزه با همه ی وجود
آیا می توان جایی پیدا کردکه میکروب آنجا نباشد؟ پس چرا فقط بعضی مواقع بیمار می شویم؟
میکروب ها برای اینکه ما را بیمار کنند، باید از دو سدّ دفاعی بدن عبور کنند.
سدّ اوّل: پوست بدن از ورود میکروب ها جلوگیری می کند؛ امّا اگر زخم یا خراشی در پوست ایجاد شود، چه اتّفاقی می افتد؟ وقتی نفس می کشیم، میکروب ها وارد بینی می شوند؛ امّا چرا نمی توانند به راحتی پایین تر بروند و وارد شش ها شوند؟ مخاط بینی و راه های تنفّسی چه نقشی در گیرانداختن میکروب ها و خارج کردن آنها دارند؟ سدّ دوم: اگر میکروب ها از سدّ اوّل عبور کنند با سدّ دوم دفاعی بدن یعنی گویچه(گلبول) های سفید روبه رو می شوند. بعضی گویچه های سفید به میکروب ها حمله می کنند و آنها را می خورند! به این گویچه های سفید، بیگانه خوار نیز می گویند. بعضی گویچه های سفید موادّی به نام پادتن ترشح می کنند. پادتن، میکروب ها را غیرفعّال می کند. گویچه های سفید بیگانه خوار این میکروب های غیرفعّال را راحت تر می خورند. امّا اگر میکروب ها از این سد نیز عبور کنند، چه اتّفاقی می افتد؟ شگفتی های آفرینش باکتری ها گروهی از میکروب ها هستند. انواعی از باکتری ها درون و روی بدن ما زندگی می کنند. مثلا در روده ی ما باکتری هایی هست که ویتامین تولید می کنند. بعضی باکتر یها که در پوست ما زندگی می کنند، باکتری های زیان آور را از بین می برند. در بعضی جاها فاضلاب را با باکتر یهای خاصّی تصفیه و بی ضرر می کنند و از آن برای آبیاری درختان و فضاهای سبز استفاده می کنند. وقتی میکروب ها پیروز می شوند
میکرو بهایی که موفّق شده اند از سدهای دفاعی بدن عبور کنند در جاهای متفاوت بدن ساکن می شوند؛ مثلاً میکروب سِل در شُش ها قرار می گیرد و سبب تخریب شش ها می شود.بعضی میکروب ها با ترشّح سم به بدن آسیب می رسانند؛ مثلاً میکروب گلو درد چرکی که در گلو قرار می گیرد، سمّی ترشّح می کند که با جریان خون به قلب می رود و به آن آسیب می رساند.