وجود صنایع شعری فراوان در دیوان صائب و پیچیدگی اشعار وی، امری کاملاً مشهود است. صائب برای بیان عقاید و تجربیّات خود، از صنایع خاصی در اشعارش بهره می گیرد که حاصل ذهن خلّاق او و نتیجه سفرهایش به هندوستان است. وی بر آن است تا مضامین مختلف را هر چه فشرده تر و در بیتی با بار معنایی بیشتر به خواننده ارائه دهد. در این  پایان نامه با بررسی ابیات از جنبه صنایع لفظی و معنوی و شرح چگونگی این صنایع و دسته بندی مضامین شعری صائب، طرحی کلی برای فهم هر چه بهتر اشعار وی ارائه می شود.در فصل پایانی نیز به نوآوری ها و زیبایی های اشعار صائب پرداخته می شود و با توجه به اینکه شعر هر شاعری به نوعی از دیگر شاعران تأثیر می پذیرد، شاعران تأ ثیر گذار بر اشعار و افکار وی مشخص شده و جنبه های این تأثیرپذیری روشن می گردد. همچنین  با توجّه به این که تأثیر برخی از صنایع لفظی و معنوی در شعر صائب نسبت به برخی دیگر بیشتر است و وی به بعضی از صنایع توجه خاص داشته ،  این عمده  این تحقیق بر روی صنایعی است که با بسامد بالا، در شعر وی تأثیرگذار بوده است.

 کلید واژه : صائب تبریزی، دیوان غزلیات، صنایع لفظی و معنوی، شرح و تحلیل.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                                                                 صفحه

چکیده…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 1

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2

1- فصل اول:کلیّات

1-1- کلیّات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 5

1-2- بیان مسأله………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5

1-3- اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 6

1-4- ضرورت تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………. 6

1-5- فرضیه‌های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………. 6

1-6- پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-7- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7

2- فصل دوم:سبک هندی

2-1- سبک هندی……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 9

2-1-1- صائب و شعر او……………………………………………………………………………………………………………………………….. 11

2-1-2- عوامل سازنده در دیوان صائب…………………………………………………………………………………………………………… 13

1- انگیزه و تخیّل شاعر………………………………………………………………………………………………………………………………….. 13

2- اجتماع…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 14

3- گذشتگان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 14

4- طبیعت…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 14

2-2-شکل گیری غزل……………………………………………………………………………………………………………………………………14.

2-2-1- سیر غزل در شعر فارسی…………………………………………………………………………………………………………………… 15

2-3- درآمدی بر آرایه‌ها و مضامین مختلف در شعر صائب………………………………………………………………………………. 19

2-3-1- مضمون در دیوان صائب……………………………………………………………………………………………………………………. 23

2-3-2- صائب،متأثراز مولوی و حافظ…………………………………………………………………………………………………………….. 24

2-3-3- مضامین اخلاقی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 26

3-فصل سوم:صنایع معنوی

3-1-صور خیال و نقش آن در شعر صائب………………………………………………………………………………………………………. 29

1- آشنایی زدایی……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 29

2- ایجاز………………………………………………………………………………………………………………………………………………………30

3- تأکید………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 30

4-تنبیه و تحذیر…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 30

5- ابهام………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 31

3-1-1-تشبیه………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 31

عنوان                                                                                                                                     صفحه

3-1-2- استعاره……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 38

3-1-3-تمثیل………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 44

3-1-4-ارسال المثل………………………………………………………………………………………………………………………………………. 48

3-1-5-کنایه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 50

3-1-6-تلمیح……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 57

3-1-7-پارادوکس………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 61

3-1-8-تناسب………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 64

3-1-9-ایهام…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 67

3-1-10-ایهام تناسب…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 69

3-1-11-استخدام………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 73

3-1-12-غلو…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 76

3-1-13-تشخیص یا شخصیت انگاری……………………………………………………………………………………………………………. 78

3-1-14- تجسّم……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 81

3-1-15- حس تعلیل…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 83

3-1-16- ابداع……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 85

4-فصل چهارم: صنایع لفظی

4-1- جناس………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 83

4-2- واج آرایی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 92

5-فصل پنجم:نکاتی در شناخت شعر صائب

5-1-جایگاه صنایع در دیوان صائب………………………………………………………………………………………………………………… 96

5-2-جان بخشی متفاوت……………………………………………………………………………………………………………………………….. 97

5-3-ترکیبات تازه………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 98

5-4-ترکیبات محاوره‌ای…………………………………………………………………………………………………………………………………. 98

5-5-اشارات قرآنی و احادیث………………………………………………………………………………………………………………………… 99

5-6-تعقید در اشعار صائب………………………………………………………………………………………………………………………….. 100

5-7-لفظ و معنا…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 101

5-8-تکرار مصرع‌ها…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 102

5-9-ردیف و قافیه………………………………………………………………………………………………………………………………………..

6- فصل ششم: نتیجه‌گیری و پیشنهادها

  6-1-نتیجه‌گیری………………………………………………………………………………………………………………………………………… 105

6-2- پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 106

فهرست کلمات دشوار………………………………………………………………………………………………………………………………….. 107

 

فهرست منابع و مآخذ(کارمایه ها)………………………………………………………………………………………………………………….. 110

فهرست مقالات……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11

چکیده (abstract)…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1