آهنربا (به انگلیسی Magnet) جسمی است که میدان مغناطیسی ایجاد می‌کند و برخی فلزات مانند آهن را به خود جذب می‌کند. هر آهنربا دو ناحیهٔ متمایز به نام «قطب» دارد که در آن‌ها شدت میدان مغناطیسی آهنربا بیشتر از سایر نقاط آن است. یکی از قطب‌ها را «قطب شمال» (یا «قطب شمال‌یاب») و دیگری را «قطب جنوب» (یا «قطب جنوب‌یاب») می‌نامند. دو قطب هم‌نام یکدیگر را دفع و دو قطب ناهم‌نام یکدیگر را جذب می‌کنند. آهنرباها به دو دستهٔ اصلی تقسیم می‌شوند: «آهنرباهای الکتریکی» که برای ایجاد میدان مغناطیسی به جریان الکتریکی خارجی نیاز دارند و «آهنرباهای دائمی» که برای ایجاد میدان مغناطیسی به توان خارجی نیاز ندارند. منظور از آهنربا در اینجا آهنربای دائمی است. برای ساختن آهنربای دائمی، برخی مواد مانند آهن، نیکل و کبالت را در معرض میدان‌های مغناطیسی قرار می‌دهند تا خاصیت مغناطیسی پیدا کنند. آهنرباهای دائمی دو ویژگی دارند که در کاربردهای آن‌ها نقشی اساسی دارند:

• پسماند: وقتی که ماده‌ای در یک میدان مغناطیسی خارجی قرار می‌گیرد تا به آهنربا تبدیل شود، پس از حذف میدان خارجی، مقداری از مغناطش خود را حفظ می‌کند. به این مغناطش باقیمانده در ماده، «پسماند» یا «پسماند مغناطیسی» گفته می‌شود. هرچه پسماند بزرگتر باشد آهنربا قوی‌تر است.
• وادارندگی: برای از بین بردن خاصیت مغناطیسی یک آهنربا، باید آن را در معرض میدانی مغناطیسی با جهت مخالف قرار داد. میدان مغناطیسی لازم برای این کار را «وادارندگی» می‌نامند. هرچه وادارندگی بزرگتر باشد آهنربا دائمی‌تر است.

برای کاربردهای گوناگون آهنرباها، به مقادیر مختلفی از پسماند و وادارندگی نیاز هست.

آهنرباهای دائمی در دنیای امروز کاربردهای وسیعی در موتورهای الکتریکی، ژنراتورهای برق، بلندگوها، میکروفون‌ها، حافظه‌های ذخیرهٔ اطلاعات و … دارند.

فهرست مطالب:

تعریف آهنربا

قطب ها

مواد مورد نیاز برای ساخت آهنربا

کاربردهای آهنربا

تاریخچه آهنربا و مواد مغناطیسی

مگنتیت

سنگ لودستون

پیتر پرگرینوس

ویلیام گیلبرت

سه روش گیلبرت برای تبدیل فولاد به آهنربا

آزمایشات کولن

دسته بندی مواد توسط فارادی

گوین نایت

فرضیه پی یر ارنست وایس

کوتارو هوندا

آهنربای آلنیکو

آهنرباهای فریت

آزمایشات ماساتو ساگاوا

روند توسعه آهنرباهای دائمی

تقسیم‌ بندی مواد از نظر رفتار مغناطیسی

مواد دیامغناطیسی

مواد پارامغناطیسی

مواد فرومغناطیسی

مواد آنتی ‌فرومغناطیسی

مواد فِری ‌مغناطیسی

مواد اَبَرپارامغناطیسی

حوزه ‌های مغناطیسی و آهنرباهای دائمی

دیواره‌های بلوخ

فرمول ‌بندی و واحدها

چگالی شار مغناطیسی

تراوایی مغناطیسی خلأ

گشتاورهای مغناطیسی

معادله القائیدگی

توان آهنربایی

نیروی مغناطیسی یک آهنربای دائمی

ویژگی ‌های آهنربای دائمی

پسماند

وادارندگی

مواد مغناطیسی سخت

مواد مغناطیسی نرم

مواد مغناطیسی نیمه‌ سخت

دمای کوری

ناهمسانگردی

حلقه پسماند

انواع آهنرباهای دائمی

فریت ها

آلنیکوها

آهنرباهای خاکی کمیاب

آهنرباهای ساماریم – کبالت

آهنرباهای نئودیمیم

آهنرباهای الکتریکی

و…