همه چیز درباره زبان ترکی استانبولی، تاریخچه و ساختار زبانی

زبان ترکی استانبولی یکی از زبان های شاخه جنوب غربی یا گروه آغوز زبان ترکیه ای است. این زبان رایج ترین زبان از شاخه های زبان ترکیه ای می باشد. کشورهای ترکیه، قبرس شمالی، قسمت هایی از عراق، یونان، بلغارستان، جمهوری مقدونیه، کوزوو، آلبانی و قسمت های شرقی اروپا با این زبان سخن می گویند.

ریشه زبان ترکی استانبولی

ریشه زبان ترکی استانبولی را می توان در ترکستان چین در آسیایی مرکزی جست و جو کرد. با گسترش قلمرو امپراتوری عثمانی این زبان که زبان رسمی آن ها بود اصطلاعات بسیاری را پیدا می کرد و تغییر می یافت. آتاتورک در سال ۱۹۸۲ الفبای لاتین را جایگزین الفبای عثمانی کرد و بسیاری از کلمات عربی، فارسی و … را از این زبان حذف کرد.زبان ترکی استانبولی همانند زبان های فنلاندی و مجارستانی مربوط به شاخه زبان های آلتایی از خانواده زبان های اورال- آلتایی است. به زبان های ترکی و مشابه آن زبان های آغوز نیز گفته می شود.

تاریخچه زبان ترکی استانبولی

تاریخ زبان ترکیه ای به سه دسته ترکی قدیمی (قرن هفتم تا سیزدهم)، ترکی میانی (قرن سیزدهم تا بیستم) و ترکی جدید (قرن بیستم به بعد) تقسیم می شود. در زمان امپراتوری عثمانی، زبان عربی و فارسی وارد زبان ترکی شد. تقریباً ۸۸ درصد واژه های زبان ترکی ترکیبی از فارسی و عربی تشکیل شد و به این زبان، زبان ترکی عثمانی گفته می شود که زبان تحصیل کرده ها و درباریان سطح بالا بود.زبان ترکی اصیل، زبان کوچه بازاری تعبیر می شد که تنها مردم عادی با آن صحبت می کردند. ترکی عثمانی در آن زمان با رسم الخط فارسی نوشته می شد.در سال ۱۹۲۸ که جنبش زبانی توسط آتاتورک رخ داد رسم الخط فارسی به لاتین تغییر کرد. همچنین واژه های ترکی جایگزین واژه های فارسی و عربی شدند. در نتیجه برخی از واژه های منسوخ ترکی دوباره زنده و وارد زبان ترکی شدند و واژه های جدیدی ساخته شد.

 ساختار زبانی زبان ترکی استانبولی

مانند همه زبان های ترکی، زبان ترکی استانبولی، زبان پیوندی محسوب می شود. این به این معنا است که نقش های دستوری با اضافه کردن پسوند به ریشه اسمی یا فعلی مشخص می شوند. پسوندهای اسمی شمار اسم را تعیین می کنند. در ادامه به برخی از مشخصات دستوری زبان ترکی استانبولی می پردازیم.

۱-‌ جنسیت:زبان ترکی همانند زبان فارسی جنسیت ندارد. همچنین ضمیر سوم شخص مفرد همانند زبان فارسی برای شخص مؤنت و مذکر یکسان به کار برده می شود.

۲-‌ حالات دستوری:اسامی دارای شش حالت دستور می باشند. شامل: اسمی، ملکی، مفعولی مستقیم، مفعولی غیرمستقیم، مکانی و مفعول به است. هر کدام از این حالات دستوری با پسوند خاصی که به ریشه اسم متصل می شود، نشان داده خواهد شد.

۳-‌ صرف فعل:افعال در زبان ترکی همانند زبان فارسی در حالت و شمار با فاعل خود تطبیق دارند و صرف می شوند. ساختار فعل در زبان ترکی استانبولی به این شکل است: ریشه فعل + نشانه زمان ساز + پسوند فاعلی.

۴-‌ حرف تعریف:در زبان ترکیه ای حرف تعریف وجود ندارد و عدد “یک” به عنوان حرف تعریف نامعین به کار می رود.

۵-‌ ساختار جمله:ساختار جمله در زبان فارسی مشابه به زبان فارسی دارای فاعل، مفعول و فعل می باشد. اما به دلیل داشتن حالات دستوری مختلف، جایگاه واژه ها تا حدی قابل تغییر است.

۶-‌ حرف اضافه:حرف اضافه در زبان ترکی استانبولی بر خلاف زبان فارسی معمولاً بعد از اسم و به صورت پسوند می آید.

۷-‌ حالت منفی و سؤالی:منفی کردن در زبان ترکی استانبولی به دو صورت انجام می شود:

• برای جملات اسنادی، با استفاده از فعل کمکی değil انجام می شود. این فعل کمکی مانند سایر فعل ها صرف می شود و بعد از مسند قرار می گیرد.
• برای جملاتی که فعل اصلی دارند به انتهای فعل پسوند –me اضافه می شود. این پسوند برای سؤالات بله و خیر نیز به کار می رود. برای سؤالات معمولی از واژه های پرسشی استفاده می شود با این تفاوت که جای سایر واژه ها در جمله عوض نمی شود، بلکه فقط واژه ای که جواب است حذف شده و به جای آن واژه پرسشی مناسب جایگزین می شود.

۸-‌ تطبیق آوایی:زبان ترکی استانبولی همانند سایر زبان های ترکی دارای تطبیق آوایی است. به این معنا که آوای حروف صدادار در پسوندها باید با آوایی واژه ها یکسان باشند. برای مثال اگر ریشه واژه حرف صدادار گرد داشته باشد، پسوندی که به آن متصل می شود باید حروف صدادار گرد را داشته باشد. همچنین آواهای صدادار در واژه ها باید با هم یکسان باشند. این به این معنا است که اگر یکی از آواها بلند باشد سایر آواها نیز باید بلند باشند.

۹-‌ تکیه:تکیه بر روی واژه ها در حالت تک واژه ای روی هجای آخر واژه ها است. اما در جمله تکیه واژه ها به خصوص فعل ها تغییر می کند. توجه داشته باشید که زبان ترکی استانبولی دارای ۸ حرف صدادار و ۲۱ حرف بی صدا است. آموختن زبان ترکی به دلیل تشابهات واژگانی و دستوری برای فارسی زبانان کار بسیار ساده ای می باشد.