آب و هوا (پارسی میانه: آب و وای) عبارت از آثار و شرایط و عوارض طبیعی در یک جو (هوا کره یا اتمسفر) معین و در یک دوره زمانی ثابت است. این اصطلاح معمولاً در مورد فعالیت شرایط و اوضاع عوارض طبیعی در یک دوره کوتاه مدت (چند ساعت یا چند روز) به کار می‌رود. هرچند این واژه در موارد کلی‌تری نظیر آب و هوای زمین نیز به کار می‌رود.

آب‌وهواشناسی یا اقلیم‌شناسی به دانش مطالعه اقلیم و مشخصات متوسط آب و هوایی در یک دوره بلند مدت گفته می‌شود. این شاخه از دانش نوین شاخه‌ای است از رشتهٔ دانش‌های جوی و نیز زیر رشته جغرافیای طبیعی بوده که خود جزئی از علوم زمین به شمار می‌رود. امروزه اقلیم‌شناسی دربرگیرندهٔ اقیانوس شناسی و زیست-زمین شیمی است. اقلیم‌شناسی در سطح ابتدایی آن می‌تواند با واژهٔ پیش‌بینی هواشناسی نامیده شود که به کمک روش‌های کمی انجام می‌شود. مدل‌های اقلیمی در طیف گسترده‌ای از اهداف از بررسی تغییرات آب و هوایی و سامانه‌های اقلیمی نا پیش‌بینی آینده به‌کار گرفته می‌شوند.

اقلیم به شرایط آب و هوایی یک منطقهٔ جغرافیایی نظیر دما، رطوبت، فشار اتمسفر، باد، بارش و سایر مشخصه‌های هواشناسی در مدت زمانی نسبتاً طولانی نسبت داده می‌شود. در هواشناسی معمولاً شرایط حال حاضر آب و هوا مورد بررسی قرار می‌گیرد در حالی که در اقلیم‌شناسی مشخصه‌های درازمدت آب و هوا مورد توجه‌است.

اگر چه موضوع مطالعه هواشناسی و اقلیم‌شناسی، اتمسفر (هواسپهر) است، ولی هر کدام با نگرشی متفاوت آن را بررسی می‌کنند:

• هواشناسی، هوا را و اقلیم‌شناسی، آب و هوا را شناسایی و تبیین می‌کند.
• هواشناسی وضعیت جوی را به‌طور عام و برای یک لحظه بررسی می‌کند؛ اما، آب و هواشناسی تیپ هوای غالب یک مکان معین را در دوره طولانی مطالعه و تفاوت‌های آب و هوایی مکان‌ها را کشف می‌کند.
• هدف هواشناسی شناخت مطلق و عام اتمسفر و تغییرات آن (هوا) است؛ ولی در آب و هواشناسی سعی می‌شود با شناخت آب و هوای هر منطقه، تأثیرهای آب و هوایی آن بر روی فعالیت‌های انسانی مشخص شود.
• هواشناس وضع هوا را در کوتاه مدت پیش‌بینی می‌کند؛ اما، آب و هواشناس براساس عوامل به‌وجود آورنده آب و هوا، پدید آمدن آب و هوای خاصی را در مکانی خاص و با توجه به تأثیر آن در زندگی انسان‌ها، پیش‌بینی می‌کند.
• ابزار شناسایی و توجیه هواشناس، اصول و قوانین و مدل‌های فیزیکی و دینامیکی است. اما ابزار آب و هواشناس، علاوه بر اصول علم هواشناسی، اصول و مفاهیم جغرافیایی نیز هست.

 

فهرست مطالب:

فصل اول: مبانی طبقه بندی اقلیمی

علل طبقه بندی اقلیمی چیست؟

اصول تقسیم بندی اقلیمی

مشکلات طبقه بندی اقلیمی

طبقه بندی تجربی

طبقه بندی کوپن

طبقه بندی تورنت وایت

سوپان

بلر

دمارتن

کارل ترول

ترول با همکاری پافن

طبقه بندی ژنتیک

آلیسو

آرتور استرالر

و…

فصل دوم: طبقه بندی اقلیمی کوپن

ویژگیهای طبقه بندی کوپن

گروه های عمده اقلیمی

انواع اقلیم از نظر بارش

انواع اقلیم از نظر دما

و…

فصل سوم (گفتار اول): اقالیم گرم و مرطوب (A)

ویژگی اقلیم A

اقلیم Af

ویژگی اقلیم Af

ویژگی اقلیم حاره خشک و مرطوب (اقلیم ساوان) Aw

ویژگی های اقلیم Am

مناطق عمده اقلیم های گروه A

و…

فصل سوم (گفتار دوم): اقالیم خشک (B)

کلیاتی در مورد مناطق خشک

اقالیم بیابانی حاره و جنب حاره (BWh)

مهمترین نواحی در مناطق حاره و جنب حاره

اقالیم بیابانی در سواحل خنک غربی منطقه حاره (BWk)

اقالیم نیمه خشک حاره و جنب حاره یا استپهای گرم (BSh)

اقالیم خشک و نیمه خشک عرضهای میانه (BSk,BWk)

مناطق تحت نفوذ این اقالیم

ویژگی های این اقلیم ها

و…

فصل سوم (گفتار سوم): اقالیم معتدل مرطوب (C)

کلیاتی در مورد اقالیم معتدل مرطوب (C) 

اقالیم مدیترانه ای (Csa,Csb)

اقالیم جنب حاره مرطوب (Cfa) و موسمی (Cwa)

اقلیم موسمی کوهستانی (Cwb)

اقالیم مرطوب دریایی (سواحل غربی) (Cfb,Cfc)

مناطق تحت نفوذ این اقالیم

ویژگی های این اقلیم ها

و…

فصل سوم (گفتار چهارم): اقالیم سرد مرطوب (D)

کلیاتی در مورد اقالیم سرد و مرطوب (D)

اقالیم بری مرطوب با تابستان های گرم و طولانی (Dfa,Dwa)

اقالیم بری مرطوب با تابستان خنک (Dfb,Dwb)

اقالیم جنب قطبی یا جنب آرکتیک (Dfc,Dfd,Dwd)

ویژگی های این اقالیم

مناطق تحت نفوذ این اقالیم

و…

فصل سوم (گفتار پنجم): اقالیم قطبی (E)

کلیاتی در مورد اقالیم قطبی (E)

اقلیم توندرا (ET)

اقلیم پهنه یخبندان (EF)

ویژگی های این اقالیم

مناطق تحت نفوذ

و…

فصل سوم (گفتار ششم): اقالیم ارتفاعات

کلیاتی در مورد اقالیم ارتفاعات

عرض جغرافیایی

ارتفاع در نیمکره شمالی و جنوبی

مناطق تحت نفوذ این اقالیم

ویژگی های این اقلیم ها

و…