پاورپوینت تنظیم کننده رشد گیاهی

تنظیم کننده رشد گیاهی
*دریک مکان ویژه سنتز می شوند. 
*ازمحل تولید به محل فعالیت(بافت هدف)انتقال داده می شوند.
*تغییرات ویژه وقابل تشخیصی در محل عمل بوجود می آورند. 
در گیاهان نیز برخی ترکیبات شناخته شده اند که رشد،تمایز وفرآیندهای فیزیکی را تحت تاثیر قرار میدهند. این ترکیبات برخی از ویژگیهای هورمون ها را که در بالا به آنها اشاره شد، دارند ولی همه ی ویژگیهای فوق را دارا نمی باشند.به همین دلیل اغلب این ترکیبات را مواد تنظیم کننده رشدگیاهی (plant growth requlators ) یا به اختصار PGRS می نامند.

هورمون: 
بیشتر تعاریف برای هورمون ها از نوع عملی اند یعنی بر حسب فعالیت بیولوژیکی شان تعریف می شوند نه بر اساس ماهیت شیمیایی شان.شاید تعریف دقیق تربه این صورت باشد که:
هورمون های گیاهی بیشتربه عنوان یک ماده ی آلی تا یک ماده ی غذایی(ماده ای که کربن وانرژی و عناصرمعدنی ضروری راتامین کند)درمقادیر بسیاراندک فعالیت کرده ،دربخشهای معینی از گیاه ساخته شده وبه جایگاه های دیگرمنتقل میشوند و در آنجا واکنش های بیوشیمیایی،فیزیولوژیکی ویا مورفولوژیکی را سبب می شود و سبب پیش بردن ،مهار شدن یا تغییرات کیفی در رشد و نمو می شود.
از این رو تمام هورمونها مواد رشد گیاهی هستند
ولی عکس این موضوع درست نیست.

شناسایی هورمون گیاهی: 
برای اینکه یک ترکیب به عنوان هورمون گیاهی شناخته شود، خواص مشخصی را لازم دارد؟
الف)محل ساخته شدن با محل اثر آنها در گیاه فرق بکند(مثلا ساختن این مواد در جوانه ها و برگهای جوان صورت گیرد اما عکس العمل آنها در ساقه ها و ریشه ها و یا اعضای دیگر انجام شود).
ب)با مقادیر بسیار کم عکس العمل انجام شود(مثلا غلظت پایینی در حد10بتوان9-مولار).
ج)برعکس ویتامین ها وآنزیم ها،عکس العمل ها ممکن است تغییرشکل دهنده(غیر قابل برگشت) باشد.

هورمون نمو گیاهی:
امروزه نمو گیاهی را 5 نوع هورمون تنظیم می کند.
1)اکسین 2)جیبرلین 3)سیتوکینین 4)اتیلن 5)آبسیزیک اسید
هر چند شواهدی دال بر وجود هورمونهای استروئید، براسینواستروئیدها با محدوده ی وسیعی از تاثیرات ریخت شناسی بر روی نمو گیاه وجود دارد. 
انواع دیگر هورمون ها که در برابر عوامل بیماریزا و گیاهخواران اثر می گذارد از جمله ژاسمونیک اسید و سالیسیلیک اسید و سازگانهای پلی پپتیدی نیز شناخته شده اند.لذا تعداد و نوع هورمونها و مولکولهای پیام رسان هورمون مانند در گیاه گسترش فراوانی یافته است

هورمون گیاهی:
هورمون گیاهی به مواد مختلفی اطلاق می‌شود که در بخشی از موجود زنده ساخته شده و پس از انتقال اثرات فیزیولوژیکی محسوسی در دیگر قسمتهای آن به جا می‌گذارد و در تراکم‌های بسیار کم فعالند. این تصور کلی در اصل در قلمرو فیزیولوژیکی حیوانی بوجود آمده و این واژه هورمون از ریشه یونانی به معنی تهیج کردن گرفته شده است. هورمون‌های گیاهی که اغلب فیتو هورمون خوانده می‌شود در بافتهای مریستمی و یا لااقل جوان از هر نوع ساخته می شوندو غالباً اثرخود را پس از انتقال به بافت هدف می‌گذارند.

گروه های هورمون گیاهی:
بسیاری از هورمون‌های گیاهی دارای کاربردهای عملی متعدد و مهمی در کشاورزی و باغبانی هستند.

هورمون‌های گیاهی به دو گروه بزرگ تقسیم می‌شوند:
الف) تحریک کننده‌های رشد شامل: اکسینها (Auxin)،جیبرلینها (Giberellin) و سیتوکینینها
ب) بازدارنده‌های رشد (لگاماها) که شامل: اسید آبسیزیک (ABA یا Abscisic acid) و اتیلن می‌باشند.

آکسین:
اولین گروه هورمون گیاهی هستند که کشف شدند و مورد استفاده قرار گرفته. ماهیت هورمونی آنها بطور روشن در آزمایشی که برای اولین بار توسط وانت در سال ۱۹۲۸ انجام گرفت در کولئوپتیل یولاف از گیاهان تیره غلات نشان داده شده و در غلظت کمتر از ۱۰*۱مولار می‌توان به کار برد طبیعی ترین ترکیبی که در گیاهان شاخته شده است اسید ایندول -۳- استیک (IAA)می‌باشد که احتمالاًدر گیاهان از اسید آمینه تریپتوفان ساخته می‌شود. مراکز عمده ساخته شدن آکسین بافت‌های مریستمی انتهایی از قبیل جوانه‌های در حال بازشدن، برگهای جوان، نوک ریشه، گلها یا گل آذین روی ساقه گلدار می‌باشد و نحوه انتقال آکسین در اندامهای جوان از بالا به پایین و در اندامهای پارانشیمی در داخل آوندهای آبکشی انجام می‌گیرد و در ریشه هم از نوک ریشه به سمت بالای ریشه صورت می‌گیرد.

نقش آکسین در گیاه:
۱- طویل شدن سلولها و اندامها: اولین اثر آکسین‌ها می‌باشد که افزایش غلظت آکسین شدت طویل شدن سلولها را به همراه دارد.
۲- نور گرایی (فتوتروپیسم): این اثر که بیشتر بصورت خمیدگی در گیاه می‌باشد بعلت توزیع نامتقارن اکسین در اندام مربوط قابل ملاحظه می‌باشد.
۳- زمین گرایی: در ریشه نظیر ساقه که رشد افقی دارد تجمع زیادتر اکسین در نیمه زیرین رشد ریشه را کند کرده و سبب خمیدگی می‌شود.
۴- فعال ساختن لایه زاینده: فعالیت لایه زاینده بوسیله آکسین‌ها که در درون ساقه از بالا به پایین و از جوانه‌های در حال رشد حرکت می‌کند تجدید می‌شود.
۵- ایجادگل: آکسین گل دادن بعضی از گیاهان روز بلند به شرط آنکه دوره فتوپریود به اندازه کافی برای گلدهی گیاهان طولانی باشد تسریع می‌نماید. مانند سیلن و بذرالبنج.

جیبرلین:
جیبرلین‌ها ابتدا در سال ۱۹۳۸ هنگام مطالعه نوعی قارچ برنج بنام ژیبرلا فوجیکوری از گروه آسکومیستها (کیسه دار) کشف شدند. ماده متبلوری از عصاره بدون قارچ محیط کشتی که این قارچ در آن رشد کرده بوده کشف شد که اثر این قارچ بر گیاهان آلوده را داشت. این محلول جیبرلین نامیده شد. نواحی عمده ساخته شدن جیبرلین در گیاهان برگهای مریستمی، نوک ریشه، بذرهای در حال رشد می‌باشد و انتقال این هورمون در گیاهان کاملاً بطور آزاد و هم در آوند آبکش و هم در آوند چوبی روی می‌دهد. جیبرلین‌ها گروه مشخصی از هورمون‌های گیاهی هستند که بسیار به هم شبیهند. اسید جیبرلیک (GA)یکی از بهترین و معروفترین ترکیبات این گروه می‌باشد.

نقش جیبرلین در گیاه:
۱- طویل شدن سلولها: جیبرلین‌ها همانند اکسین در طویل شدن اندامهای گیاهی نقش بازی می‌کنند.
۲- اثر روی گل دادن: همانند اکسین‌ها در گیاهان روز بلند باعث تولید گل و از طرفی در روی گیاهان روز کوتاه باعث توقف گلدهی می‌شود.
۳- طویل شده وتشکیل ریشه‌ها: برخی جیبرلین‌ها با غلظت مناسب لااقل در بعضی گونه‌ها به طویل شدن ریشه کمک می‌کنند و از طرفی دیگر برخی جیبرلین‌ها از تشکیل ریشه روی قلمه‌ها جلوگیری می‌کند که علت آن خنثی کردن اثر اکسین‌ها است.
۴- رشد برگ: با توجه به اینکه طول موج‌های کوتاه ناحیه قرمز در ایجاد رشد برگ موثرترین است این هورمون می‌تواند جایگزین نور قرمز شود.
۵- سبز کردن بذر: بذر انواعی از گیاهان برای اینکه پس از کاشت سبز شود قبلاً لازم است که در معرض نور قرار گیرد؛ نور طیف قرمز از این نظر موثرترین نور است. جیبرلین می‌تواند جایگزین خوبی برای آن باشد و به عبارت دیگردر شکستن دوره خواب بذور، جیبرلین جایگزین نور قرمز می‌شود.
۶- شکستن دوره خواب جوانه: شکستن دوره خواب بعضی از گونه‌های گیاهان چوبی مناطق معتدل تحت کنترل فتوپریود است لذا این هورمون می‌تواند جایگزین خوبی برای فتوپریود به طول کافی باشد.
۷- افزایش طول میان گره‌ها: استفاده از این هورمون در گیاهان می‌تواند منجر به افزایش طول میان گره‌ها شود.

سیتوکینین:
در سال ۱۹۵۵ دانشمندی بنام میلر موفق شدکه از DNA تجزیه شده اسپرم شاه ماهی اولین انگیزننده تقسیم یاخته‌ای را جدا کندو آن را کینین نام نهاد و بعدها معلوم شد که این ماده مصنوعی در گیاه وجود ندارد و اولین ماده طبیعی استخراج شده از گیاه که در واقع سیتو کینین طبیعی می‌باشد از بذر ذرت به دست آمده که آن را زآتین نامیده شد. زآتین یکی از فعالترین سیتوکینین شناخته شده است که دارای اثرات رونق بخشی دارد که مهمترین آن تقسیم سلولی است. سیتوکینین‌ها بطور عمده در مریستم‌های انتهایی ریشه، گل آذین‌ها ومیوه‌های در حال رشد ساخته می‌شود. سیتوکینین ساخته شده در نوک ریشه بوسیله شیره خام آوندهای چوبی و در بخش‌های بالایی گیاه توسط آوندهای آبکشی بسمت پایین انتقال می‌یابد.

نقش سیتوکینین در گیاه:
۱- بزرگ شدن و طویل شده سلولها: سیتوکینین‌ها در مرحله طویل شدن سلول یا بزرگ شده آن رشد تاثیر می‌گذارد ولی اینکه اثر رونق بخشی یا باز دارنده است بستگی به اندام مربوط نوع بخصوص سیتوکینین و غلطت آن دارد.
۲- ایجاد جوانه گل و نمو آن: در برخی از گیاهان افزایش نسبت سیتوکینین به اکسین سبب پیدایش جوانه‌ها و در نتیجه شاخه‌های برگدار می‌شود.
۳- تشکیل ریشه: سیتوکینین با غلظت خیلی کم به تشکیل ریشه کمک کرده ولیکن در غلظت زیاد از تشکیل آن جلو گیری می‌کند.
۴- پیری دیر رس: این هورمون پیری را در برگها با غلظت نسبتاً کم به تاخیر می‌اندازد و از ریزش گلها و برگ و میوها جلوگیری می‌کند.
۵- پارتنوکارپی: سیتوکینین همانند هورمون‌های گروه اکسین و ژیبرلین باعث پارتنوکارپی می‌شوند.
۶- تاثیر روی گل دادن: سیتوکینین باعث تولید گل در گیاهان روز بلند شرایط روز کوتاه و برعکس می‌شود.
۷- شکستن دوره خواب بذر: سیتوکینین‌ها در غلظت مناسب با ژیبرلین‌ها و نور قرمز خاصیت شکستن دوره خواب بذر حساس به نور را دارد.

این فایل در قالب power point و به تعداد  30 اسلاید می باشد.