روان‌شناسی علمی است که با استفاده از روش علمی به پژوهش و مطالعهٔ روان (ذهن)، فرایند ذهنی و رفتار در موجودات زنده می‌پردازد. به عبارت دیگر، روان‌شناسی به مباحث رفتار و فرایندهای روانی می‌پردازد. منظور از «رفتار»، کلیهٔ حرکات، اعمال و رفتار قابل مشاهدهٔ مستقیم و غیرمستقیم است؛ و منظور از «فرایندهای روانی»، مباحثی همانند احساس، ادراک، اندیشه (تفکر)، هوش، شخصیت، هیجان و انگیزش، حافظه و… است.

آغاز پژوهش‌های روان‌شناختی به‌شکل علمی و آکادمیک، به اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم بازمی‌گردد؛ می‌توان گفت اکتشافات و تحقیقات قابل توجه در روان‌شناسی، تنها از حدود ۱۵۰ سال پیش شروع شده‌است، و این درحالی است که علوم تجربی دیگر از تاریخچه‌ای بلندتر و پربارتر برخوردارند. البته مباحث مربوط به ذهن و روان قرن‌هاست که ذهن متفکران را به خود مشغول کرده و آثار مکتوب آن از دانشمندان یونان باستان و متفکرانی چون سقراط، افلاطون و ارسطو نیز در دست است، اما این شاخه از علم تا پیش از روان‌شناسی جدید، به‌صورت مدون و آکادمیک مورد مطالعه قرار نگرفته بود.

روان‌شناسی طی تاریخچهٔ کوتاه خود به گونه‌های متفاوتی تعریف شده‌است. اولین دسته از روان‌شناسان حوزه کار خود را مطالعه فعالیت ذهنی می‌دانستند. با توسعه رفتارگرایی در آغاز قرن حاضر و تأکید آن بر مطالعه انحصاری پدیده‌های قابل اندازه‌گیری عینی، روان‌شناسی به عنوان بررسی رفتار تعریف شد.

این تعریف معمولاً هم شامل مطالعه رفتار حیوان‌ها بود و هم رفتار آدمیان، با این فرض‌ها که:

1. اطلاعات حاصل از آزمایش با حیوان‌ها قابل تعمیم به آدمیان است.
2. رفتار حیوان‌ها فی نفسه شایان توجه‌است.

از سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۶۰ در بسیاری از کتاب‌ها درسی روان‌شناسی همین تعریف ارائه می‌شد. اما با توسعه روان‌شناسی پدیدارشناختی و روان‌شناسی‌شناختی بار دیگر به تعریف قبلی رسیده‌ایم و در حال حاضر در تعاریف روان‌شناسی هم به رفتار اشاره می‌شود و هم به فرایندهای ذهنی. از نظر ما روان‌شناسی را می‌توانیم چنین تعریف کنیم: مطالعه علمی رفتار و فرایندهای روانی. این تعریف هم توجه روان‌شناسی را به مطالعه عینی رفتار قابل مشاهده نمایان می‌سازد و هم به فهم و درک فرایندهای ذهنی که مستقیماً قابل مشاهده نیست و بر اساس داده‌های رفتاری و عصب-زیست‌شناختی قابل استنباط است، عنایت دارد.

فهرست مطالب:

پنج پارادایم مهم

پارادایم زیستی

روشهای بررسی در وراثت شناسی رفتار

تحلیل پیوند

مراحل رشد روانی جنسی

تثبیت در مراحل و عوارض آن

مکانیسم دفاعی

انواع مکانیسم های دفاعی

چشم اندازهای روان پویشی نوفرویدی

روان شناسی تحلیلی یونگ

روان شناسی فردی آلفرد آدلر

درمانهای زیستی

ارزیابی

پارادایم روانکاوی

نهاد

من

درمان روانکاوی

درمانهای روانکاوی معاصر

ارزیابی پارادایم روانکاوی

تاثیرات مهم فروید بر روان شناسی ناهنجاری

درمانهای انسانگرا و وجودی

درمان مراجع محوری کارل راجرز

گشتالت درمانی

شیوه های کنونی گشتالت

پارادایم های یادگیری

پارادایم های یادگیری مبتنی بر متغیرهای میانجی

پارادایم شناختی

مبانی نظریه شناختی

رفتار درمانی شناختی

هدف اصلی درمان بک

درمان عقلانی – هیجانی الیس

ارزیابی پارادایم شناختی

پیامدهای اتخاذ یک پارادایم

و…