عقل فعال:فارابی ،عقل فعال را جوهر مفارق و عامل تمیز خارج از نفس انسانی می پندارد

نسبت عقل فعال به عقل بالقوه چون نسبت خورشیداست به چشم

ابن سینا:تمام معلومات بشر از گوهری مجرد خارج از نفس ناطقه،که به عقل فعال موسوم است،مستفاد میشود

 مکرر از عقل فعال یاد کرده و درباره آن توضیح بسیار داده است از جمله میگوید  نفس انسانی مسلماعاقل بالقوهاست که سپس عاقل بالفعل می گردد.

 حکمای قرون وسطی و مسیحیان ،نفس ناطقه استعداد آن را دارد که معقولات را ازجانب عقل فعال پذیرا شود و مورد قبول قرار دهد

بنابر آنچه گفته شد  معقولات به صورت بالفعل در عقل فعال،و به صورت بالقوه در نفس ناطقه موجودند

با استفاده از قوای مدرکه ،و به طوریکه ملاحظه میشود،به یاری عقلفعال شناخت آدمی از مراتب سه گانه عقل(هیولایی،بالملکه،و بالفعل عبور میکند.

تاثیر عقل فعال روی نفس ناطقه یکی به این جهت است که ان را از حالت خموده و قابلیت محض بیرون می آورد و مستعد درک معقولات میکند.

نفس ناطقه نمیتواند به تنهاییبه درک معقولات نائل اید و برای وصول به مطلب نیازمند به یاری عقل فعال است.