§ پندار وتصور ذهنی = چیستی(ماهیت )

 برخی چیزها ماهیت آنها روشن است وجودشان برایمان بطور قطعی روشن نیست مانند مثلث

 برخی چیزها وجودشان قطعی است اما ماهیت آنها برایمان روشن نیست مانند روح

 برخی چیز ها هم وچود وهم ماهیت آنها برایمان روشن است مانند آب

 برخی چیز ها ماهیت دارند اما تاکنون وجود نداشته اند مانند غول

منظور از حمل اولی، فقط اتحاد در مفهوم است و هر نوع حملی را که در آن افراد موضوع مد نظر است، چه افراد ذهنی موضوع در قضایای طبیعیه و چه افراد خارجی موضوع در قضایای محصوره، جزو این حمل نمی باشند

علامه طباطبایی نیز در کتاب نهایه با پیروی از ملاصدرا، تمایز حملین را برای حل مشکلات وجود ذهنی به کار می‌برد.

اما در کتاب درسی، اصلا صحبتی از اشکالات وجود ذهنی نیست و تمایز حملین صرفا برای آن مطرح شده است که بدانیم حمل وجود بر ماهیت بر خلاف حمل ذاتیات ماهیت بر آن نیازمند دلیل است.

بر این اساس پیشنهاد می‌کنم برای آن‌که از ابهام و سرگردانی خارج شویم، همان‌طور که ملاصدرا از این حمل‌ها برای رفع مشکلات خودش استفاده کرد و بعضا تعریفی مطابق میلش از آن ارائه نمود، ما نیز بر اساس استفاده‌ای که از تمایز حملین داریم، آن‌ها را مطابق با خواست خود و البته حفظ اصول کلی آن تعریف کنیم.

بنابراین حمل اولی، حملی است که در آن محمول اولا فقط بر مفهوم موضوع حمل می‌شود و ثانیا محمول یا تمام ذات موضوع است یا جزء آن. (در این صورت حمل محمول بر موضوع ضروری و بی‌نیاز از دلیل است.)

بر اساس تعریف بالا، تمامی قضایای محصوره و مهمله که مراد از آن‌ها افراد موضوع است و حمل محمول بر آن‌ها نیازمند دلیل است، حمل شایع محسوب می‌شوند.

پس تنها موارد زیر حمل اولی می‌باشند:

انسان انسان است‌. انسان حیوان ناطق است. انسان حیوان است. انسان ناطق است.

قضایایی مثل:

هر انسانی انسان است. ناطق انسان است. انسان ضاحک است

چون ضوابط حمل اولی را ندارند، شایع محسوب می‌شوند.

بر نکته‌سنجان پنهان نیست که تحلیل بالا کاملا منطبق با تحلیل ملاصدرا از حملین است.

مرحوم مظفر در یک جا می گوید:”جزئی کلی است به حمل اولی ” و “جزئی جزئی است به حمل شایع “

ودرجایی دیگر می گوید” جزئی جزئی است به حمل اولی “.

سؤال این است که آیا این دو نظر تناقض دارد یا نه؟

عبارت اول مرحوم مظفر منطبق با این تعریف از حمل است که: هرجا مفهوم موضوع مدنظر بود، حمل اولی ذاتی است وهر جا مصداق موضوع مد نظر بود حمل شایع صناعی است.

مثلا وقتی می گوییم : انسان ، کلی است یا انسان حیوان ناطق است، حمل اولی است ووقتی می گوییم : انسان در زیان است یا انسان ضاحک است، حمل شایع است.

این تعریف از حمل فقط براساس مفهوم ومصداق موضوع است. براساس این تعریف اگر بگوییم “جزئی جزئی است به حمل اولی اشتباه خواهد بود چرا که مفهوم موضوع(جزئی) مد نظر نیست ونمی شود گفت: مفهوم جزئی ، جزئی است، بلکه باید گفت: جزئی(مصداق جزئی) ،جزئی است به حمل شایع.

اما از طرفی هم گفته می شود حمل هر چیزی برخودش ،حمل اولی ذاتی است.

یعنی جزئی جزئی است، به حمل اولی .

آنچه باعث شده عده ای این دو عبارت مرحوم مظفر را متناقض بپندارند، عدم توجه به تفکیک حمل براساس موضوع وحمل براساس قید گزاره می باشد .