مقدمه

بانک جهانی نام دیگر بانک بین‌المللی توسعه و ترمیم (IBRD) است. همراه با چهار شعبه دیگر خود: مؤسسه بین‌المللی توسعه (International Development Association: IDA)، مؤسسه مالی بین‌المللی (International Finance Corporation: IFC)، آژانس تضمین سرمایه‌گذاری چند جانبه‌ای ((Multilateral Investment Guarantee Agency: MIGA و مرکز بین‌المللی برای حل و فصل منازعات سرمایه‌گذاری (International Centre for the Settlement of Investment Disputes: ICSID)، گروه بانک جهانی را تشکیل می‌دهند. بانک جهانی یکی از سه رکن برتون وودز را تشکیل می‌دهد. سه سازمان صندوق بین‌المللی پول (IMF)، بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه (IBRD) یا بانک جهانی و گات که البته امروزه جای خود را به سازمان تجارت جهانی (WTO) داده است، به‌طور جمعی تشکیل‌دهنده سیستم برتون وودز هستند. در پایان جنگ جهانی دوم از طرفی عواقب منفی جنگ جهانی و از طرف دیگر سیاست‌های خودخواهانه تجاری اوایل دهه ۱۹۳۰ منجر به ایجاد مشکلات اقتصادی زیادی برای کشورها شده و توان تولیدی کشورها به‌شدت تقلیل یافته بود. به‌همین دلیل در ۲–۲۱ ژوئیه ۱۹۴۴ (قبل از پایان جنگ)، به پیشنهاد روزولت (رئیس جمهور وقت آمریکا)،کنفرانس پولی و مالی سازمان ملل متحد با شرکت نمایندگان ۴۴ کشور در برتون وودز تشکیل و طی آن موافقت‌نامه‌های تأسیس بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه (بانک جهانی) و صندوق بین‌المللی پول تصویب شد. بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول، جزئی از فرایند همکاری برای ایجاد یک نظام پولی و سرمایه‌گذاری به‌جای آشفتگی ناشی از ناسیونالیسم اقتصادی دهه ۱۹۳۰ بودند. بانک جهانی در دسامبر ۱۹۴۵ تأسیس شد و در نوامبر ۱۹۴۷با تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد به‌صورت رسمی درآمد و به جرگه نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد پیوست. بانک جهانی ابتدا برای کمک به بازسازی خرابی‌های جنگ جهانی دوم به‌وجود آمد، ولی در سال ۱۹۴۹، به‌سمت ارتقای توسعه اقتصادی در کشورهای توسعه‌نیافته معطوف شد. هدف اصلی بانک جهانی اعطای وام برای توسعه و گسترش طرح‌های تولیدی آن دسته از کشورهای در حال توسعه است که عضو بانک هستند. این وام‌ها برای مقاصدی مانند اجرای پروژه‌های لوله‌کشی آب آشامیدنی، آموزش و پرورش و همچنین اجرای برنامه‌های کلی عمرانی از جمله واردات کالاهای صنعتی است. فقط اعضای صندوق بین‌المللی پول می‌توانند به عضویت بانک جهانی درآیند. از طرف دیگر شرط اولیه عضویت در مؤسسه بین‌المللی توسعه و مؤسسه مالی بین‌المللی، عضویت در بانک جهانی است. ایران یکی از اعضای شرکت‌کننده در کنفرانس برتون وودز بوده و در نتیجه از مؤسسین بانک جهانی به‌شمار می‌رود؛ که از سال ۱۳۲۴ رسماً عضو بانک جهانی شد. در حال حاضر تعداد اعضای بانک جهانی به شرح زیر می‌باشند:

تعداد اعضای بانک جهانی

• بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه (IBRD) (با ۱۸۶ عضو)
• مؤسسه بین‌المللی توسعه (IDA) (با ۱۶۹ عضو)
• مؤسسه مالی بین‌المللی (IFC) (با ۱۸۲ عضو)
• سازمان تضمین سرمایه‌گذاری چندجانبه (MIGA) (با ۱۷۵ عضو)
• مرکز بین‌المللی برای حلّ و فصل منازعات سرمایه‌گذاری (ICSID) (با ۱۴۴ عضو)

ارکان بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه

بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه دارای دو رکن است:

• هیئت رئیسه؛ هیئت رئیسه بانک از نمایندگان کلیه دولت‌های عضو تشکیل می‌شود. هیئت مذکور سالی یک‌بار تشکیل جلسه می‌دهد. طبق اساس‌نامه بانک، اختیارات وسیعی به هیئت رئیسه تفویض شده است؛ که ذیلاً دو مورد آن ذکر می‌شود.

– اخذ تصمیم دربارهٔ عضویت – تخصیص سود ویژه و تقسیم سرمایه سهمی بانک

• هیئت مدیره؛ هیئت مدیره ۱۵ عضو دارد که ۶ نفر آنها از طرف سهام‌داران عمده مثل ایالات متحده آمریکا، انگلستان، آلمان، فرانسه، ژاپن و هندوستان تعیین می‌شود و بقیه آنها توسط دولت‌های عضو انتخاب می‌شوند. انتخاب رئیس بانک جهانی (بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه) به‌عهده هیئت مدیره است.

فهرست مطالب:

تشکیلات بانک جهانی

بانک بین ‌المللی ترمیم و توسعه (IBRD)

اهداف بانک توسعه و ترمیم

سازمان و تشکیلات بانک بین‌ المللی ترمیم و توسعه

اعضاء و آراء

تعداد اعضای بانک بین ‌المللی ترمیم و توسعه

اعضای موسس بانک و سرمایه هر کدام در هنگام تاسیس

هیات نمایندگان

اجلاس هیأت نمایندگان

اجلاس مشترک

هیئت مدیره

انتخاب اعضای هیأت مدیره

مدیران اجرایی بانک بین ‌المللی ترمیم و توسعه

مسئولیت مدیران اجرایی دارای

وظایف مدیران اجرایی

اعضای هیئت مدیره بانک بین ‌المللی ترمیم و توسعه

ریاست بانک بین ‌المللی ترمیم و توسعه

نمودار سازمانی بانک بین ‌المللی ترمیم و توسعه (بانک جهانی)

کمیته توسعه

سرمایه و منابع بانک بین ‌المللی ترمیم وتوسعه

شرایط عضویت در بانک بین ‌المللی ترمیم و توسعه

سرمایه اولیه بانک جهانی

منابع بانک بین ‌المللی ترمیم و توسعه

فعالیت اولیه بانک بین ‌المللی ترمیم و توسعه

مبلغ استقراضی بانک

فعالیتهای بانک

هدف از تعدیلات اقتصادی بانک جهانی

هدف کلی از فعالیتهای پژوهشی بانک

ارائه کمکهای فنی بانک جهانی

فعالیت های اعتباری

سهم کشورهای فقیر از وامهای اعطایی

شرایط عمومی اعطای وام توسط بانک بین ‌المللی ترمیم و توسعه

شرایط طرحهای مشمول وام

جنبه اقتصادی

جنبه فنی

جنبه سازمانی و مدیریتی

جنبه تدارکاتی

جنبه مالی

رویه بازپرداخت

ارتباط بانک بین ‌المللی ترمیم و توسعه با سایر سازمانها

ایران و بانک بین ‌المللی ترمیم و توسعه

و…