تعداد صفحه:  68

نوع فایل:  Word

فرمت فایل:  docx

***  قابل ویـرایش

 

 

 

فهرست مطالب

پست الکتریکی

اجزای یک پست

پست انتقال

پست توزیع

پست جمع‌کننده

طراحی

جانمایی

راه‌گزینی

هدف از احداث پست

تجهیزات پست 63 / 20

برقگیر

انواع برقـگیـر

برقگیـر میـله ای

برقگیـر با فاصله هوایی

موارد استفاده برقگیـر با فاصله هوایی

برقگیـر با مقاومت غیر خطی

برقگیـر با مقاومت غیر خطی

برقگیـر بدون فاصله هوایی

برقگیـر خـازنی

برقگیـر فیـوزی

محل نصب برقگیـر

انوع برقگیر پست ها

انواع برقگیرها:

معایب برقگیر میله ای:

پارامترهای مهم برای انتخاب برقگیر مناسب جهت حفاظت عایقی:

عوامل مهم در آسیب دیدگی برقگیرها:

مزایای برقگیر نوع اکسید فلزی (MOV)

سکسیونر

معرفی

انواع سکسیونر

سکسیونر در ایران

سکسیونر و کلید قدرت

موارد استعمال سکسیونر:

انواع سکسیونر :

سکسیونر تیغه ای یا اره ای:

سکسیونر کشویی:

سکسیونر با قطع زیر بار :

سکسیونر دورانی:

بریکرها ( کلیدهای قدرت)

• بریکرهای هوا فشرده

• بریکرهای خلاء:

• بریکرهای هگزا فلوئورید گوگرد (SF6)

مکانیزم عمل کلیدهای فشار قوی

دژنگتور:

کلید قدرت روغنی (OCBS):

کلید قدرت هوایی:

کلید قدرت SF6:

کلید قدرت خلا:

مدارشکن قدرت عملکرد

مدارشکن مغناطیسی

مدارشکن گرمایی

مدارشکن مغناطیسی-گرمایی

مدارشکن‌های ولتاژ بالا

قطع جرقه

حفاظت انواع مدارشکن‌ها

• مدارشکن خلاء:
• مدارشکن هوایی:

مدارشکن‌های فشار ضعیف آشنایی بیشتر با انواع ترانس جریان

ترانس های جریان از نظر هسته به دو نوع تقسیم می شوند :

قدرت نامی ترانس جریان:

 کلاس دقت ترانس های جریان:

 انواع ترانس جریان از نظر ساختمانی

ترانس جریان با هسته بالا :

ترانس های جریان هسته پایین یا TANK TYPE))

CT  های نوع بوشینگی :

ترانس جریان نوع قالبی یا رزینی:

نسبت تبدیل و روشن های تغییر نسبت تبدیل ترانس جریان ها:

تست ترانس ولتاژ ( PT test )

تست های ترانس ولتاژ :

1 – تست مقاومت عایقی ترانس ولتاژ :

2 – تست نسبت تبدیل ترانس ولتاژ :

3 – تست پلاریته ترانس :

4 – تست قدرت ترانس ( Burden ) :

5 – تست مقاومت سیم پیچ :

تست ترانسهای ولتاژ

تست پلاریته و Continuity test

تست نسبت تبدیل

روش اول:

 روش دوم:

تست مقاومت عایقی

اندازه گیری مقاومت ثانویه PT

بررسی توالی چرخش فازها(Phase Rotation Check)

تست دی الکتریک

انواع توان در شبکه های توزیع

خازن ناجی شبکه های تولید و توزیع

اتصال خازن به شبکه

محاسبه خازن

دامنه تغییرات ضریب توان (CosΦ) :

 

 

 

 

پست الکتریکی

پست الکتریکی ایستگاهی فرعی است که در مسیر تولید، انتقال یا توزیع انرژی الکتریکی ولتاژ را به وسیله ترانسفورماتور به مقادیر بالاتر یا پایین‌تر تغییر می‌دهد. توان الکتریکی ممکن است از میان تعداد زیادی پست بین نیروگاه و مصرف کننده عبور کند و ولتاژ آن در طول مسیر بارها تغییر کند.

پست‌هایی که از ترانسفورماتورهای افزاینده استفاده می‌کنند باعث افزایش ولتاژ و به این ترتیب کاهش جریان می‌شوند، در حالیکه پست‌هایی که از ترانسفورماتورهای کاهنده استفاده می‌کنند برای افزایش ایمنی، ولتاژ را کاهش داده و جریان را افزایش می‌دهند.

 

 

 

 

 

 

 

یک شبکه پست الکتریکی در آلمان

 

اجزای یک پست

یک پست به طور کلی دارای یک یا چند ترانسفورماتور و همچنین از سیستم‌های محافظت کننده و تجهیزات کنترل است. در پست‌های بزرگ از مدارشکن‌ها یا دژنکتور برای قطع هرگونه اضافه جریان ناشی از اتصال کوتاه یا اضافه بار استفاده می‌شود. در پست‌های کوچکتر ممکن است از سکسیونر یا فیوز برای محافظت از مدارهای منشعب استفاده کنند. پست‌ها (معمولا) دارای ژنراتور نیستند اگرچه نیروگاه‌ها ممکن است در نزدیکی خود پست داشته باشند. یک پست الکتریکی شامل تجهیزات نگهدارنده پایان خط، تابلوی فشار قوی، یک یا چند ترانسفورماتور قدرت، تابلوی فشار ضعیف، جرقه‌گیر، سیستم کنترل، سیستم زمین و سیستم‌های اندازگیری می‌شود، همچنین ممکن است از تجهیزات دیگری مانند خازن‌های اصلاح ضریب توان یا تنظیم کننده ولتاژ نیز در پست استفاده شود.

پست‌های الکتریکی ممکن است بر روی سطح زمین و در حصار، زیر زمین و یا در ساختمان‌ها با توجه به کاربردشان ساخته شوند. ساختمان‌های بسیار بلند ممکن است دارای یک پست الکتریکی مجزا باشند. از پست‌های داخلی معمولا در مناطق شهری و برای کاهش صدای ناشی از ترانسفورماتورها، ملاحظات بصری شهر و محافظت تابلوها از تاثیرات آلودگی هوا و تغییر آب و هوا استفاده می‌شود. در مناطقی که از حفاظ فلزی در اطراف پست استفاده می‌شود باید این حفاظ زمین شده باشد تا از خطر برق گرفتگی در موارد ایجاد جریان خطا در پست استفاده شود. بروز خطا در شبکه و تزریق جریان ناشی از آن به زمین در پست ممکن است باعث افزایش پتانسیل در مناطق اطراف پست شود. این افزایش پتانسیل در اطراف پست باعث ایجاد یک جریان در طول حصارهای فلزی می‌شود و در این مواقع ولتاژ حصارها می‌تواند با ولتاژ زمینی که فرد بر روی آن ایستاده کاملا متفاوت باشد که این موجب افزایش ولتاژ تماس تا حدی خطرناک خواهد شد.

پست انتقال

وظیفه پست انتقال اتصال دو یا چند خط انتقال است. ساده‌ترین حالت زمانی است که دو خط دارای ولتاژ یکسان هستند. در این موارد پست دارای مدارشکن‌هایی است تا در صورت نیاز مثل انجام تعمیرات مدار را از شبکه جدا کند. یک پست انتقال ممکن است دارای ترانسفورماتور برای تبدیل دو ولتاژ انتقال یا تجهیزات تنظیم اختلاف فاز باشد.

پست‌های انتقال ممکن است ساده یا پیچیده باشند. یک ایستگاه کوچک سوئیچینگ گذشته از چند مدارشکن چیزی بیشتر از یک گذرکاه ندارد. درحالیکه یک پست انتقال بزرگ, منطقه بزرگی را با چندین ولتاژ پوشش می‌دهد و دارای تجهیزات متعدد حفاظتی و کنترلی (خازن‌ها، رله‌ها، سوئیچ‌ها، مدارشکن‌ها و ترانسفورماتورهای جریان و ولتاژ) است.

 

 

پست توزیع

وظیفه یک پست توزیع تحویل گرفتن توان از سیستم انتقال و تحویل آن به سیستم توزیع است. از نظر اقتصادی و ایمنی وصل مصرف‌کننده‌ها به طور مستقیم به شبکه انتقال به صرفه نیست بنابراین پست توزیع ولتاژ را تا میزانی مناسب برای مصرف‌کننده‌ها کاهش می‌دهد.

حداقل برای ورودی یک پست توزیع از دو خط انتقال استفاده می‌شود. ولتاژ ورودی به پست‌ها توزیع به استانداردهای هر کشور وابسته‌است با این حال ولتاژ ورودی به پست‌های توزیع معمولا ولتاژی متوسط بین ۲٫۴ تا ۳۳ کیلوولت است.

گذشته از تغییر ولتاژ, وظیفه پست توزیع ایزوله کردن هر یک از شبکه‌های توزیع یا انتقال از خطاهای رخ داده در دیگری است. پست‌های توزیع ممکن است وظیفه تنظیم ولتاژ را نیز بر عهده داشته باشند, البته در مسیرهای توزیع طولانی (چندین کیلومتر) تجهیزات تنظیم ولتاژ در طول خط نصب می‌شوند.پست‌های توزیع پیچیده را بیشتر می‌توان در مراکز شهرهای بزرگ دید.

پست جمع‌کننده

در روش‌های تولید غیر متمرکز مانند استفاده از انرژی بادی, ممکن است به پست جمع‌کننده نیاز باشد. این پست‌ها تا حدودی شبیه پست‌های توزیع هستند با این تفاوت که به جای توزیع برق آن را جمع‌آوری می‌کنند و عملکرد تقریباً معکوس دارند. معمولا به دلیل ملاحظات اقتصادی سیستم جمع‌آوری کننده ولتاژی در حدود ۳۵ کیلوولت تولید می‌کند و سپس پست جمع‌آوری ولتاژ را تا ولتاژ انتقال برای وصل به شبکه انتقال بالا می‌برد. این پست‌ها همچنین دارای تجهیزات اندازگیری و اصلاح ضریب توان نیز هستند.

طراحی

بزرگترین ملاحظات در مهندسی قدرت هزینه و اعتبار تاسیسات طراحی شده هستند. یک طراحی خوب در تلاش است تا تعادلی را بین این دو به وجود آورد تا بتواند به بیشترین میزان اطمینان با خرج کمترین هزینه برسد. طراحی باید امکان توسعه شبکه را نیز در نظر گرفته و راحی آسان برای آن ایجاد کند.

در انتخاب محل نصب پست الکتریکی باید به عوامل مختلفی توجه کرد. برای انتخاب محل مناسب باید به امکان دسترسی به پست برای انجام عملیات تعمیر یا نگهداری توجه کافی داشت. در منطقی که قیمت زمین بالا است (مانند مناطق شهری) استفاده از تجهیزات کوچک بسیار پراهمیت است. محل باید دارای اتاقی اضافه برای امکان توسعه پست باشد تا در صورت نیاز بتوان تجهیزات جدیدی را در آن نصب کرد. تاثیر محیطی بر کار پست نیز باید در موقع طراحی مورد توجه قرار گیرد. ملاحظات مربوط به سیستم زمین و افزایش پتانسیل باید مورد محاسبه قرار گیرد تا با استانداردها مغایرت نداشته باشد.

 

 

جانمایی

 

 

 

 

 

(( یک پست الکتریکی در کانادا که به صورت یک خانه طراحی شده. تابلوی اخطار در ورودی به راحتی قابل رویت است. ))

اولین قدم برای طراحی یک پست الکتریکی یک دیاگرام تک خطی ساده‌شده‌است که ترتیب سوئیچ‌ها و تجهیزات محافظ کننده مدار و همچنین خطوط ورودی, خروجی فیدرها یا خطوط انتقال را نشان دهد.

خطوط ورودی تقریبا همیشه دارای سکسیونر و دژنکتور (مدارشکن قدرت) هستند. در برخی موارد خط دارای هر دوی آنها نمی‌باشد و با استفاده از یک سکسیونر یا دژنکتور نیاز مدار برطرف می‌شود. از سکسیونرها برای جداسازی یا ایزوله کردن قسمتی از مدار استفاده می‌شود چراکه این کلیدها قابلیت قطع مدار زیر بار را ندارند. از دژنکتور معمولا برای قطع خودکار جریان‌های خطا استفاده می‌شود اما ممکن است برای قطع یا وصل بار نیز مورد استفاده قرار گیرد. زمانیکه یک جریان خطای بزرگ از میان دژنکتور عبور می‌کند با استفاده از یک ترانسفورماتور جریان میزان جریان تشخیص داده می‌شود. ممکن است از جریان خروجی ترانسفورماتور جریان به عنوان جریان تغذیه دژنکتور برای قطع مدار استفاده شود. این عملکرد موجب جدا شدن مدار معیوب از بقیه مدار می‌شود و این امکان را فراهم می‌کند که بقیه مدار با کمترین ضربه به کار خود ادامه دهد. دژنکتورها و سکسیونرها ممکن است به طور محلی (از داخل پست) یا از خارج به وسیله مرکز کنترل نظارتی فرمان بگیرند.

پس از سوئیچ‌ها, خطوط با ولتاژی مشخص به یک یا چند شین وصل می‌شوند. این شین‌ها معمولا به صورت سه تایی مرتب شده‌اند چراکه استفاده از سیستم توزیع سه فازه به طور گسترده‌ای در سراسر جهان رایج است.

ترتیب استفاده از سکسیونرها, دژنکتورها و شین‌ها سیستمی را به وجود می‌آورد که به طور اختصاصی دارای محاصن و معایبی از نظر هزینه و اعتبار است. به این ترتیب در اصطلاح سیستم شین‌بندی پست می‌گویند. در پست‌های مهم ممکن است از سیستم شین‌بندی رینگ یا دوبل استفاده شود, به این ترتیب در این پست‌ها با بروز خطا در هر یک از خطوط شبکه می‌تواند بدون وقفه به کار خود ادامه دهد و همچنین این امکان برای شبکه به وجود می‌اید تا بدون نیاز به قطع مدار عملیات تعمیر یا نگهداری از کلیدها انجام شود. پست‌های که تنها برای تغذیه یک بار صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند معمولا از کمترین میزان کلیدها و تدارکات استفاده می‌کنند.

زمانی که از ولتاژهای مختلفی برای وصل به شین‌ها استفاده می‌شود بین سطوح مختلف ولتاژ از ترانسفورماتور استفاده می‌شود. هر ترانسفورماتور نیز به نوبه خود دارای یک مدارشکن است تا در صورت بروز خطا در آن, بقیه مدار را از ترانسفورماتور جدا کند.

راه‌گزینی

یکی از وظایف مهم که به وسیله پست انجام می‌شود راه‌گزینی یا سوئیچینگ است که به معنای قطع یا وصل خطوط انتقال یا مصرف‌کننده‌ها از یا به شبکه‌است. این راه‌گزینی‌ها ممکن است از پیش برنامه‌ریزی شده باشند یا به طور اتفاقی صورت گیرند.

ممکن است نیاز باشد که خط‌های انتقال یا تجهیزات موجود در پست برای انجام تعمیرات یا عملیات گسترش مانند اضافه کردن یک ترانسفورماتور از شبکه جدا شوند. برای انجام چنین عملیاتی به هیچ وجه کل شبکه را قطع نخواهند کرد بلکه کل عملیات در طول کار شبکه صورت می‌گیرد.

در صورت بروز یک خطا در شبکه یا یک قسمت از تجهیزات موجود در پست نیز این ضرورت ایجاد خواهد شد که این قسمت از مدار جدا شود بدون آنکه تاثیری زیادی در کار دیگر قسمت‌ها داشته باشد. در این موارد وظیفه پست‌ها خواهد بود تا قسمت‌ها اسیب دیده بر اثر باد, قوس الکتریکی یا هر دلیل دیگری را از شبکه جدا کنند تا عملیات تعمیر شروع شود.

 

هدف از احداث پست

نیروگاه های تولید برق از مراکز مصرف دور هستند. اگر بخواهیم برق مورد نیاز را از نیروگاه ها مستقیم با همان ولتاژ موردنیاز به مصرف کننده ها برسانیم ، تمام ولتاژ برق در مسیر راه تلف می شود ودیگر چیزی به مصرف کننده ها نمی رسد در ضمن باید قطر سیم ها را زیاد در نظر بگیریم که مقرون به صرفه نیست . اما با افزایش ولتاژ ، جریان کم می شود و با کمتر شدن جریان ، قطر سیم ها کمتر در نظر گرفته می شود.

بنابر این در نیروگاه ها ولتاژ را افزایش می دهند و در نزدیکی مصرف کننده ها پستی را احداث می کنند که ولتاژ را نسبت به نیاز مصرف کننده ها کاهش می دهد.

 

 

 

 

 

 

تجهیزات پست 63 / 20

 

برقگیر

 

 

 

در ابتدای پست یک برقگیر  نصب شده است که از کلیه تجهیزات پست بلندتر می باشد . این برقگیر برای حفاظت دستگاه ها در مقابل رعد و برق و صاعقه استفاده می شود . هر گاه رعد و برق یا صاعقه ای به وجود آید چون برقگیر از کلیه تجهیزات پست بلند تر است به برقگیر برخورد می کند و به زمین منتقل می شود که دیگر هیچ خطری برای دستگاه ها ندارد.

در قسمت پایین برقگیر یک کنتور نصب شده است که هر بار رعد و برق یا صاعقه به وسیله برقگیر به زمین منتقل شود را نشان می دهد که برقگیر این پست در روز بازدید 135مرتبه ولتاژ را به زمین منتقل کرده بود. این اصطلاح در فارسی برای نامیدن دو وسیله الکتریکی متفاوت استفاده می شود.

1. میله های فلزی که در بالای ساختمانها یا در پستهای فشار قوی نصب می شوند و تا با برخورد صاعقه با این میله ها از برخورد مستقیم صاعقه به تجهیز جلوگیری شود. این وسیله (Lightening rod) در مهندسی برق نیزه نیز نامیده می شود.این وسیله اولین بار توسط بنیامین فرانکلین مخترع آمریکایی ابداع شد.
2. وسیله ای است که در شبکه های الکتریکی برای حفاظت تجهیزات در مقابل صدمات ناشی از اضافه ولتاژهای ناگهانی همچون صاعقه و رعد و برق به کار برده می شود. برق‌گیر (Lightning arrester) در مقابل ولتاژهای معمولی یک مقاومت بسیار زیاد در حد عایق از خود نشان می‌دهد و در مقابل ولتاژهای آنی مقاومت کمی از خود نشان می‌دهد و موجهای الکتریکی را اتصال به زمین می‌کند. انواع برقگیرهای مرسوم عبارتند از :
   • برقگیر شاخکی یا جرقه ای
   • برقگیر سوپاپی
   • برقگیر اکسید فلزی

برقگیر از وسایل ایمنی می‏باشد که برای هدایت موجهای ولتاژ ضربه‏ای به زمین و جلوگیری از  ورود آنها به ایستگاههای انتقال و توزیع نیرو بکار می‏رود و معمولاً در انتهای خط انتقال و در ورودی ترانسها نصب می‏شود. ولتاژ شکست الکتریکی یک برقگیر بایستی کمتر از ولتاژ شکست الکتریکی ایزولاسیون لایه تجهیزات نصب شده در پست باشد.

انواع برقـگیـر

1) برقگیر میـله‏ای

2) برقگیر بـا فاصله هوایی

3) برقگیر بـا مقاومت  غیر خطی

4) برقگیر بدون فاصله هوایی

5) برقگیر خـازنـی

6) برقگیر فیوزی