اقتصاد آموزش یا اقتصاد آموزشی شاخه‌ای است از علم اقتصاد که عبارت است از مطالعه موضوعات اقتصادی مرتبط با آموزش، از جمله تقاضا برای آموزش، تأمین مالی و فراهم آوردن آموزش، و کارایی مقایسه‌ای برنامه‌ها و سیاست‌های مختلف آموزشی. از زمان مطالعات اولیه‌ای که در خصوص ارتباط بین مدرسه داری و خروجی‌های بازار کار برای افراد انجام می‌شد، رشته اقتصاد آموزش به سرعت گسترش پیدا کرده‌است تا جایی که تقریباً همه موضوعاتی که دارای ارتباط با آموزش هستند را پوشش می‌دهد.

در کنار سرمایه فیزیکی، علم اقتصاد نوع دیگری از سرمایه، که کم‌اهمیت تر از ابزارهای تولید نیست، یعنی سرمایه انسانی، را به رسمیت می‌شناسد. با سرمایه‌گذاری در سرمایه انسانی، از جمله در آموزش، سه پیامد عمده اقتصادی را می‌توان انتظار داشت:

• افزایش هزینه‌ها، چرا که تجمع سرمایه انسانی نیازمند سرمایه‌گذاری است، همان‌طور که سرمایه فیزیکی چنین الزامی دارد،
• افزایش سطح تولید، چرا که افراد به توانایی‌هایی دست می‌یابند که آنان را قادر می‌سازد بیشتر تولید کنند، و در نتیجه،
• بازگشت سرمایه، در قالب درآمدهای بالاتر.

 

فهرست مطالب:

فصل اول: مروری بر اهمیت آموزش در ادبیات اقتصادی

مقدمه

دیدگاه های اقتصاد دانان کلاسیک درباره اهمیت اقتصادی آموزش

آدام اسمیت

ریکاردو و مالتوس

استوارت میل

دیدگاه های اقتصاد دانان نئوکلاسیک درباره اهمیت آموزش

فن تیونن

آلفرد مارشال

جی. آر. والش

دیدگاه های اقتصاددانان معاصر درباره اهمیت اقتصادی آموزش

سیمون کوزنتس

تئودور شولتز

ژاکوب مینسر

گری بکر

و…

فصل دوم: نظریه سرمایه انسانی

مقدمه

تعریف و مفهوم سرمایه انسانی

ابعاد اجتماعی سرمایه گذاری در آموزش

اهمیت و ضرورت سرمایه گذاری در سرمایه انسانی

متداول ترین انواع سرمایه گذاری در سرمایه انسانی

تشکیل سرمایه انسانی از طریق آموزش و پرورش

تشکیل سرمایه انسانی از طریق آموزش ضمن خدمت

آموزش های عمومی

آموزش های تخصصی

دیگر آثار مفید آموزش نیروی کار

و…

فصل سوم: آموزش و پرورش، مصرف یا سرمایه گذاری؟ کالای خصوصی یا کالای عمومی؟

مقدمه

آموزش، کالای مصرفی یا کالای سرمایه ای؟

ابعاد مصرفی و سرمایه ای خدمات آموزشی

سرمایه گذاری در آموزش و پرورش

نقش آموزش و پرورش در رشد اقتصادی

اثر آموزش و پرورش در میزان درآمد

اثر آموزش و پرورش در توزیع عادلانه تر درآمد

اثر آموزش و پرورش در تشکیل سرمایه انسانی

آموزش، کالای عمومی یا خصوصی

ویژ گی های اساسی تولید کالاهای عمومی

تولید کالاهای نیمه عمومی

و…

فصل چهارم: فواید اقتصادی آموزش و پرورش

مقدمه

شناخت و طبقه بندی فواید اقتصادی آموزش و پرورش

فواید خصوصی آموزش و پرورش

فواید مستقیم خصوصی

فواید غیر مستقیم خصوصی

فواید اجتماعی آموزش و پرورش

فواید مستقیم اجتماعی

فواید غیر مستقیم اجتماعی

تحلیل اقتصادی از فواید خصوصی آموزش و پرورش

منحنی های «سن – درآمد – تحصیلات»

و…

فصل پنجم: هزینه های آموزش و پرورش

مقدمه

هزینه های صریح خدمات آموزشی

توابع هزینه در کوتاه مدت

منحنی های هزینه متوسط

توابع هزینه در بلند مدت

هزینه های صریح تولید آموزش

هزینه منابع سرمایه ای

هزینه منابع نیروی انسانی

فهرست هزینه هایی که در شرایط معمول نباید جزو هزینه های آموزشی قرار گیرند

هزینه های ضمنی تولید خدمات آموزشی

اندازه گیری هزینه فرصت های از دست رفته

اهمیت محاسبه هزینه های فرصتی در تولید خدمات آموزشی

رشد فزاینده هزینه های آموزش و پرورش

چه کسانی باید هزینه های آموزشی را بپردازند؟

و…

فصل ششم: بازده اقتصادی آموزش و پرورش

مقدمه

بازده خصوصی آموزش

ارزش حال

ارزش حال خالص NPV

رابطه ارزش حال خالص

نسبت فایده ها به هزینه ها

نرخ بازده داخلی

رابطه تعیین نرخ بازده داخلی

بازده اجتماعی آموزش و پرورش

تعدیل نرخ بازده

اثر سایر توانایی های فردی بر درآمد

فرضیه سرند

ارتباط میان درآمد و بهره وری

حذف فواید غیر مستقیم

انکار بیکاری

و…

فصل هفتم: تقاضای خصوصی برای آموزش عالی

مقدمه

بازار نیروی کار تحصیل کرده

بازده اقتصادی سرمایه گذاری در آموزش عالی

درآمدهای ناشی از آموزش

هزینه های آموزش

محاسبه نرخ بازده سرمایه گذاری در آموزش

عوامل موثر در تقاضا برای آموزش عالی

بازده سرمایه گذاری های غیر آموزشی

سن فرد

آینده نگری

سلیقه و ذائقه افراد

و…

فصل هشتم: تقاضای اجتماعی برای آموزش عالی

مقدمه

اثر ویژگی های فردی بر تقاضای اجتماعی برای آموزش

اثر عوامل محیطی بر تقاضای اجتماعی برای آموزش

اثر عرضه امکانات آموزشی بر تقاضای اجتماعی

اثر شرایط اجتماعی جامعه بر تقاضای اجتماعی برای آموزش

و…

فصل نهم: تامین مالی آموزش

مقدمه

آیا خدمات آموزشی به اندازه کافی ارائه می شوند؟

بانک جهانی و مجموعه جدیدی از معیارها

آیا خدمات آموزشی ارائه شده از کارآیی لازم برخوردارند؟

کارآیی داخلی

کارآیی خارجی

تحلیل اثر بخشی هزینه ها

اهداف هر نظام آموزشی

آیا در ارائه خدمات آموزشی عدالت اجتماعی مورد توجه قرار می گیرد؟

ملاک تعیین بودجه آموزشی استان ها

و…

فصل دهم: کیفیت آموزش و پرورش

مقدمه

کیفیت آموزش و پرورش، در حقیقت بستگی به کیفیت عواملی دارد که در تولید این خدمت مشارکت می نمایند

کیفیت دانش آموز

کیفیت معلم

کیفیت امکانات و تجهیزات آموزشی

کیفیت حمایت و پشتیبانی نظام اداری

و…