زمین‌ساخت یا تکتونیک یکی از شاخه‌های زمین‌شناسی است که به مطالعهٔ تغییرشکل پوستهٔ زمین بر اثر تنش‌ها و کرنش‌های وارده در طول دوران‌های مختلف زمین‌شناسی می‌پردازد. هدف اصلی این رشته توجیه هندسه و نحوهٔ پیدایش سازه‌ها و ساختارهای زمین‌شناسی مانند طاقدیس‌ها، گسل‌ها، درزه‌ها و ناودیس‌هاست. از سوی دیگر، زمین‌ساخت به مطالعهٔ ساختار درونیِ زمین، چگونگی تشکیل رشته کوه‌ها، اقیانوس‌ها، زمین‌لرزه‌ها و دیگر رخدادهای سطح زمین می‌پردازد.

تکتونیک صفحه‌ای

نظریهٔ تکتونیک صفحه‌ای، که به حرکت تکه‌های پوستهٔ زمین در ابعاد قاره‌ای می‌پردازد، بخشی از این شاخه است. از این دانش برای مطالعهٔ نحوهٔ رخداد زلزله، زمین‌شناسی مهندسی و مطالعهٔ مخازن نفت و گاز استفاده می‌شود.

مفهوم زمین‌ساخت همچنین برای گفت‌وگو دربارهٔ حرکت آهستهٔ صفحه‌ها به‌کار می‌رود، که در آن مورد به آن بیشتر زمین‌ساخت صفحه‌ای یا رانش قاره‌ای گفته می‌شود.

زمین‌ساخت همچنین به مباحث زلزله، صفحات قاره‌ای و پدیده‌هایی از این دست می‌پردازد.

 

فهرست مطالب:

بنیادهای اولیه مطالعات زمین ساختی ایران

تأسیس سازمان زمین شناسی و گسترش مطالعات در ایران

پژوهشهای زمین شناختی مبتنی بر ژئوفیزیک

بنیادهای نظری اولیه تکتونیک ایران

برجسته ترین نکات نظریه اشتال

مقایسه نظریات بایر و اشتال در مورفوژنز ایران مرکزی

کمربند آتشفشانی شرودر و فرضیه اوژئوسنکلینال

تأثیر گذاری خط اورال – عمان

ارائه نظرات جدید بدنبال چاپ اولین نقشه زمین شناسی ایران

برجسته ترین نکات نظریه اشتال در تکوین ساختار زمین شناسی ایران

بلوک لوت، دیدگاه بربریان

افیولیتها و تکامل تکتونیکی ایران

مشخصات آمیزه های رنگین

پراکندگی جغرافیایی آمیزه های رنگین در ایران

تفسیر تکامل تکوینی ایران بر اساس پراکنش آمیزه های رنگین

تاریخ تکوین صفحات تکتونیکی ایران

تأثیر حرکات کوهزایی کاتانگایی بر ساختار پلاتفرمی ایران

زیر ساخت های تکتونیکی حوضه های رسوبی ایران

حرکات کالدونین در ایران

دیدگاه نبوی در مورد حرکات کالدونین

حرکات کوه زایی هرسی نین

فازهای حرکات کوهزایی آلپی در ایران

سرنوشت سرزمین ایران در سیمرین پیشین

حرکات کوهزایی سیمرین پسین

نتایج کوهزایی لارمی

کوهزایی پیرنه ای

کوهزایی استیرین

کوه زایی پاسادنین

مورفوتکتونیک

نکات برجسته مورفوتکتونیک ایران

امتدادهای اصلی گسلهای ایران

ویژگی عمومی گسلهای ایران

تقسیم بندی اولیه واحدهای زمین ساختی ایران

تقسیم بندی واحدهای ساختمانی ایران از نظر اشتوکلین و روتنر

تفاوتهای عمده تقسیمات زمین ساختی نبوی با اشتوکلین

بنیادهای تقسیم بندی زمین ایران افتخار نژاد

زونهای اصلی زمین ساخت ایران از افتخار نژاد

مناطق ساختمانی مشترک در تقسیم بندی های زمین ساخت ایران

البرز در زونینگ ساختمانی ایران

واحدهای کلان مورفوتکتونیک ایران

تقسیم بندی لایه های رسوبی زاگرس از دیدگاه اشتوکلین

تقسیمات ساختمانی زاگرس

ویژگی های زاگرس چین خورده

عوامل اختلاف شکل و مورفولوژی ظاهری در مسیر چین خورده

زاگرس مرتفع (زاگرس شکسته)

ویژگی های گسل زاگرس

تفاوت های بارز زون اسفندقه مریوان با زاگرس

مقایسه اسفندقه مریوان و ایران مرکزی

تقسیمات زون اسفندقه مریوان از نظر افتخار نژاد

زون مهاباد – ماکو

ملاکهای تفکیک زون مهاباد – ماکو با سایر واحدهای مورفوتکتونیک ایران

موقعیت زون ایران مرکزی

تاریخ تکوین زون ایران مرکزی

موقعیت جغرافیایی کمربند آتشفشانی – رسوبی حاشیه شمالی

توفیتهای کرج

مشخصات ارتفاعات پراکنده داخلی

ویژگیهای حوضه های نئوژن _ کواترنر ایران

اختلاف عمده البرز و زاگرس از لحاظ مورفولوژی

و…