مبانی نظری و پیشینه تحقیق مدیریت پژوهشی

عنوان: مبانی نظری و پیشینه تحقیق مدیریت پژوهشی

 

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 90

تحقیق عبارت است از جستجو و پژوهش جامع، جدی و با پشتکار جهت کسب دانش کامل نسبت به مجهولات و موضوعات تحقیقاتی(جواهری 1375، ص 282).

تحقیق یا پژوهش، کاوش علمی در پی کشف و به کارگیری قوانین طبیعی، حقایق، روشها و فنون نوین است(laperes,graw,1978,p.1354).

واژه پژوهش هم پژوهشهای پایه و هم تحقیقات کاربردی، مطالعات و بررسیهای کانونمند و قانونمند، متمرکز و منتظم، را در برمی گیرد که در جهت دانش و درک علمی جامعتر از پدیده و موضوع مورد مطالعه، هدایت می گردد(1974,p.17).

تحقیق و توسعه کشف دانش جدید درباره محصولات، فرآیندها و خدمات و به کارگیری دانش برای ایجاد محصولات، فرآیندها و خدمات جدید و توسعه یافته است که نیازهای بازار را پوشش دهی می‌نماید (فدائی منش، کومار، 1386، ص 17).

سازمان همکاری و توسعه اقتصادی تحقیق و توسعه را چنین تعریف می‌کند:

کار اخلاقی که بر پایه‌ای نظام یافته انجام می‌شود تا گنجینه دانش علمی و فنی حاصل از آن، به منظور ابداع کاربردهای جدید مورد بهره‌برداری قرار گیرد. (جین، ترایادنس، 1381، ص11).

 

طبقه بندی تحقیق

بنیاد ملی علوم (آمریکا)، تحقیق را به صورت زیر طبقه‌بندی می‌کند:

تحقیق پایه

تحقیق کاربردی

تحقیق توسعه‌ای (جین، ترایاندیس، 1381، ص 10).

 

تحقیق پایه

پژوهشهای پایه یا تحقیقات محض، شامل مطالعات و بررسیهای بنیادی،نظری و یا تجربی است که دانش علمی را پیش برده و به آن توسعه می بخشد، لیکن کاربرد علمی بی درنگ و بلاواسطه نتایج را مستقیماً مطمح نظر قرار نمی دهد(Graw,p156).

هدف تحقیق پایه درک یا دانشی عمیق‌تر درباره موضع مورد مطالعه است نه کاربرد عملی آن. بنیاد ملی علوم، با در نظر گرفتن اهداف صنعت، این تعریف را اصلاح نموده، اشاره می‌کند که تحقیق پایه، آن بخش از دانش علمی را پیش می‌برد که اهداف مشخص تجاری ندارد، هر چند ممکن است این تحقیقات در حوزه علائق فعلی یا آتی سازمان تحقیق کننده قرار داشته باشد(Graw,p156).

این نوع تحقیقات در راستای افزایش دانش بشر نسبت به مجهولات و شناخت حقایق انجام می‌گیرد و هنگامی که هدف اساسی شخص محقق دستیابی دانش جامع و درک حقایق در خصوص موضوع مورد مطالعه بدون تأکید بر کاربرد موضوع علمی می‌باشد صورت می‌پذیرد (جواهری، 1375، صص 282، 284).

سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در نشریه خود تحت عنوان «سنجش فعالیتهای علمی و فنی» تحقیق پایه را اینگونه تعریف می‌کند:

تحقیق پایه، تحقیق بکر و اصیلی است که به منظور کسب دانش نوین یا درک علمی تازه، انجام می‌شود. این نوع تحقیق اساساً هیچگونه هدف یا کاربرد عملی خاصی را دنبال نمی‌کند. تحقیق پایه، بر کلی بودن راه حل یا مفهوم تأکید دارد. تحقیق پایه محض، به نبوغ ذاتی محقق بستگی دارد، در حالی که تحقیق پایه جهت‌دار به وسیله سازمانی که محقق در آن مشغول به کار است و در مسیر کلی موضوع مورد علاقه سازمان، هدایت می‌شود. تمایز اخیر میان دو نوع تحقیق بنیادی، جالب و در عین حال برای تمیز دادن بین تحقیق بنیادی تحت نظارت بخش خصوصی و بخش دولتی نیز مفید است. (جین، ترایاندیس، 1381، ص 11).

تحقیق کاربردی

تحقیقات کاربردی، پژوهشهایی را شامل می شود که در جهت استفاده و به کارگیری دانش حاصل از نتایج پایه، می کوشد موقعیتی را پدید آورد که بتواند در خدمت مقاصد عملی و اهداف بهره جویانه کار کند(Graw,p94) بنابراین، پژوهشهای کاربردی به سوی کاربرد عملی علم و دانش سمت گیری می نماید و برای بنگاه های صنعتی و تجاری، مفهوم کشف و انکشاف دانش عملی نوین را با اهداف ویژه بازرگانی، از نظر فرآورده ها و فرایندها، مستفاد می دارد(Graw,p17)

این نوع تحقیقات که عموماً براساس تحقیقات پایه‌ای انجام می‌گیرد کاربرد نتایج پژوهشهای پایه‌ای را دنبال می‌کند. (جواهری، 1375، ص 284)

سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در نشریه خود «سنجش فعالیتهای علمی و فنی» تحقیق کاربردی را اینگونه بیان می‌کند:

تحقیق کاربردی نیز تحقیقی بکر است که به منظور حصول دانش علمی و یا فنی انجام می‌شود، لیکن سمت و سوی آن از همان آغاز در جهت هدف یا مقصد معینی است. تحقیق کاربردی، ایده‌ها را به عمل تبدیل می‌کند. (جین، ترایاندیس، 1381، ص 11)

 

تحقیق توسعه‌ای

تحقیق توسعه ای عبارت است از کاربرد نظام‌مند دانش یا مفاهیم حاصل از تحقیق، در جهت تولید مواد، وسایل،‌ نظامها یا روشهای سودمند، از جمله طراحی و تولید نمونه‌های نیمه صنعتی و فرآیندها. (جین، ترایاندیس، 1381، ص 11)

کوشش در خصوص استفاده از ایده‌های جدید و اصول و تکنولوژی منتج از تحقیقات در تولید محصولات جدید، بهبود کیفی و اقتصادی محصول تولیدی یا بهبود مواد، سیستم‌ها، روشها و فرآیندها، توسعه نام دارد و از جمله آثار آن در یک مجموعه صنعتی افزایش کارایی و افزایش بهره‌وری تولید، بهینه سازی محصولات، ارائه محصولات جدید و پیشنهاد روشهای کنترل کیفیت و طراحی پیشرفته می‌باشد (جواهری، 1375، ص 284).

سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در نشریه خود تحت عنوان سنجش فعالیتهای علمی و فنی تحقیق توسعه‌ای را اینگونه بیان کرده است:

توسعه تجربی یا تکنولوژی، استفاده از دانش علمی به منظور تولید مواد، وسایل، محصولات، فرآیندها، نظام‌ها و خدمات جدید یا اساساً پیشرفته است (جین، ترایاندیس، 1381، ص 11).

 

نسلهای تحقیق و توسعه

نسل اول

نسل اول تحقیق و توسعه، آن دسته از فعالیتهای تحقیق و توسعه است که در تعداد محدودی از بنگاههای بزرگ با دامنه‌ای گسترده از تحقیقات پدید آمده است. این نوع تحقیق و توسعه به منظور جهش از دانش فعلی بازار به دانش‌های جدید، با هدف ایجاد فناوری نو برای تولید کالا و خدمات جدید صورت گرفت. این نسل با فعالیت معروف‌ترین آزمایشگاهها، در اوایل قرن بیستم در آمریکا، در شرکتهایی چون جنرال الکتریک، تلفن بل و کداک آغاز گردید. در نتیجه نوآوریها و ابتکارهای این آزمایشگاهها و سایر آزمایشگاههای دولتی و دانشگاهی در سالهای نخستین قرن بیستم، نظام اقتصادی دولتهای غربی، مرحله گذار از کشاورزی به صنعت را تجربه کرد(بهکیش، 1379).

 

نسل دوم

جنگ های جهانی اول تا دوم، زمینه‌ای برای تکامل نسل اول فعالیتهای تحقیق و توسعه با رویکرد کاربردی و توسعه در فناوریهای مختلف شد. گسترش تسلیحات جدید، خصوصاً بمب اتم از ره‌آوردهای این دوره بود. تعداد آزمایشگاههای نسل اول تا سال به مرز تقریبی 2000 واحد رسید. با پایان جنگ جهانی دوم، روسای شرکتها و مؤسسات برای حفظ برتری خود فعالیتهای واحد تحقیق و توسعه را بر حوزه تجاری سازی متمرکز کردند. به همین دلیل روشهای مدیریت پروژه که در زمان جنگ طراحی شده بود به کار گرفته شد و توسعه یافت. این روشها امروزه نسل دوم از تحقیق و توسعه نامیده می‌شود (دین محمدی، شهناری، 1385،ص223).

 

نسل سوم

مشکل پیش‌بینی امکان موفقیت R&D هزینه‌های سنگینی را بر دوش شرکتها می‌گذاشت. به منظور کارایی بیشتر و تعدیل هزینه‌های R&D، محققان روشهای ارزیابی سرمایه‌گذاری را در حوزه R&D پیاده کردند. نسل سوم R&D با مفهوم بودجه‌بندی خود را معرفی کرد که حد واسط سرمایه‌گذاریهای پر خطر با امکان موفقیت در دراز مدت و سرمایه گذاریهای نسبتاً کم خطر با امکان موفقیت در کوتاه مدت بود. پس از شکل‌گیری این مفهوم، طرحها و پروژه‌های تحقیقاتی از جنبه رقابتی‌پذیری، میزان ریسک و مدت زمان اجرا مورد بررسی قرار می‌گرفت. امکان ایجاد فناوریهای جدید در مسیر اجرای طرح و احتمال موفقیت تجاری آن و کار احتمالی آن در راستای راهبردهای اصلی تجاری مورد نظر این نسل بوده است. در این نسل، فناورری در یک طیف پیوسته مواجه با جریان نوآوری است. (دین محمدی، شهناری، ص 224، 223)

 

نسل چهارم

نوآوری در سازمانها با تحولات نسل سوم R&D در کشورهای توسعه یافته مسیر گردید. این تحولات در بازار بر عرضه کالاهای حاصل از توسعه فناوری متمرکز بود. اما پس از این که مصرف کنندگان با ارزیابی بهبود کیفی کالاها، رقبات میان تولیدکنندگان را شدت بخشیدند. نوآوری کنونی، دیگر جوابگوی نیازهای بازار نبود، در نتیجه نگرش نوآوری ساختاری که محصول نگرش به نسل سوم بود به شکست انجامید و ساختار تجارت از رویکرد به پایه R&D، به نوآوری تغییر یافت. بدین ترتیب، نسل چهارم R&D با تمایز اصلی که میان قابلیتهای نوآوریهای ناپیوسته و نوآوریهای پیوسته قائل می‌شد از اواسط دهه نود آشکار شد(دین محمدی، شهناری، ص 224).

 

فهرست مطالب

تعاریف تحقیق و توسعه

طبقه بندی تحقیق

نسلهای تحقیق و توسعه

موسسه تحقیق و توسعه

مشخصات واحد تحقیق و توسعه

آثار واحدهای تحقیق و توسعه بر جامعه

نیازهای بخش تحقیق و توسعه

وظایف واحدهای تحقیق و توسعه

مشکلات واحدهای تحقیق و توسعه

مدیریت پژوهشی

مفهوم مدیریت پژوهشی

اهمیت و ضرورت مدیریت پژوهش

وظایف و کارکردهای مدیریت پژوهش

برقرار ارتباطات داخلی و خارجی

دستیابی به نتایج مطلوب تجاری

سرعت بخشیدن به توسعه محصولات

کسب حمایت مدیران عالی سازمان

ابعاد و مولفه های مدیریت پژوهشی

نیاز سنجی پژوهشی

اهداف نیاز سنجی پژوهشی

سطوح نیازسنجی پژوهشی

موانع نیاز سنجی پژوهش

رویکردهای نیاز سنجی پژوهشی

رویکرد آسیب‌شناختی

رویکرد موضوعی

رویکرد عرضه – محور

رویکرد نظامدار

رویکرد تقاضا – محور

رویکرد اداری – مدیریتی

برنامه‌ریزی پژوهشی

انواع برنامه‌ریزی پژوهشی بر حسب زمان

برنامه‌ریزی پژوهشی بلندمدت

برنامه ریزی پژوهشی کوتاه مدت

برنامه‌ریزی پژوهشی میان مدت

مراحل برنامه‌ریزی پژوهش و جایگاه نیاز سنجی پژوهش

فرهنگ سازمانی

فرهنگ سازمانهای تحقیق و توسعه

جنبه‌های مهم فرهنگ سازمانی

سازماندهی پژوهشی

سازمان‌دهی سازمانهای تحقیقاتی

انواع الگوهای سازماندهی برای فعالیت‌های تحقیق و توسعه

سازماندهی بر حسب وظیفه تخصصی

سازماندهی پروژه‌ای

سازماندهی ماتریسی

مقایسه انواع ساختارهای با توجه به ماهیت فعالیت‌های تحقیق و توسعه

تامین منابع پژوهشی

تخصیص منابع در تحقیق و توسعه

هزینه‌های تحقیق و توسعه

نتایج پژوهشی

استفاده‌کنندگان از نتایج واحدهای تحقیق و توسعه

حمایت پژوهشی

نظارت پژوهشی

ارزیابی عملکرد و بهره‌وری سازمان تحقیقاتی

مشکلات ارزیابی کارکنان تحقیقاتی

آسیب های مدیریت پژوهشی به طور عام(بررسی نظری)

ارکان سازمانهای پژوهشی

منابع انسانی

گزینش کارکنان بخش تحقیقات

تکنیسینها

ایده‌های نو

پشتوانه مالی واحد تحقیق و توسعه

فعالیتهای تحقیق و توسعه در کشورهای در حال توسعه

خصوصیات یک محیط پژوهشی بارور

رهبری در سازمانهای تحقیق و توسعه

رهبری تحقیق و توسعه: فرآیند تأثیر متقابل

واگذاری کارها در بخش تحقیق و توسعه

وظایف رهبران برای رشد کارکنان تحقیقاتی

انواع سازمانهای پژوهشی

شیوه‌های مدیریت مراکز پژوهشی

مدیر موفق در تحقیق و توسعه

صلاحیت‌های عمومی و تخصصی مورد نظر مدیران تحقیقاتی

شقوق مختلف اجرای فعالیتهای تحقیق و توسعه در کشورهای در حال توسعه

بررسی علل توسعه نیافتن تحقیقات در بخش صنعت و راهکارهای آن

پیشینه ی پژوهش

فهرست منابع

دانلود فایل