نام فایل : زن و حقوق اجتماعی و دینی زن

فرمت : .ppt

تعداد صفحه/اسلاید : 76

حجم : 5 مگابایت

مقدمه
نگرش اسلام به شخصیت زن یا مرد را هرگز نمی توان تنها با مراجعه به قوانین مربوط به آنها درمواردی نظیر ارث، دیه، مهریه، نفقه، شهادت، قضاوت، ولایت، حضنت و حق طلاق دریفت و بر مبنای آن قضاوت نمود. منشا بسیاری از بدفهمی ها و برداشت های ناصواب در این زمینه ناشی از مقایسه سطحی حیان این گونه از قوانین در نظامهای حقوقی می باشد؛ بدون آنکه به مبانی حقوق اسلامی و حقوق سکولاریستی توجه کافی صورت گیرد. بدون شک بنیادهای اندیشه سکولاریسم را که متکی بر اومانیسم و انسان محوری شکل گرفته و با تعرف خاص از انسان و جهان پیوند خورده و بر سرتاسر فرهنگ، اقتصاد، سیاست، حقوق و ادبیات گروه بی شماری از انسانها سایه افکنده است، باید با بنیادها و اصول اندیشه اسلامی نسبت به انسان و جهان مقایسه نمود. تنها در این صورت است که انسان شناسی اسلامی و انسان شناسی مادی از یکدیگر بازشناخته می شوند. جایگاه و بهای انسان در هر کی از دو نگرش معلوم می گردد و هدفمندی آفرینش و جهان و اینکه آیا دفتر هستی ابتدا و انتهایی دارد، در هر دو دیدگاه روشن می شود و مهم تر از همه پذیرش یا رد رابطه میان عالم تشریع(حقوق) و عالم تکوین از یکدیگر تمیز داده می شود و عدالت که یکی از مهمترین مبانی حقوق است جایگاه خویش را باز می یابد و از همین جاست که مسیر نظامهای حقوقی از هم جدا می گردد و آثار و لوازم آن در قوانین و مقرارت بروز و ظهور می یابد.
2- نظام ارزشی زن
مجموعه گزاره هایی که به جنبه های ارزشی شخصیت زن پرداخته و جایگاه هر رفتار، واکنش یا روحیه زن را تعیین می کند. این گزاره ها عمدتاً از « خوب» یا « بد» بودن و یا از « زیبایی» یا « زشتی» یک عمل، اندیشه یا انگیزه سخن می گویند. هر چند نظام ارزشی در تعریف کنونی از حوزه اخلاق در تعریف سنتی آن، بسی فراتر می رود، گاه به تسامح آن را « نظام اخلاقی» نیزمی نامیم. البته در جای خویش می توان استدلال کرد که اخلاق- در تمایز با فقه و حقوق – دقیقاً همین جایگاهی را دارد که در این جا به آن نظام ارزشی اطلاق شده است.

3- نظام حقوقی زن:
مجموعه گزاره هایی کند. می توان آن را « نکه یا تکلیفی را بر عهده زن می گذارد و یا تکلیفی را بر عهده دیگران به سود زن قرار می دهد. این گزاره ها از سنخ « باید» و « نباید» است و چون موضع گیری مشخصی را در ارتباط با زن ایجاب می ظام فقهی» نیز نام نهاد.
با تامل و تحقیق بیشتر در هر یک از سه نظام یاد شده می توان نشان داد که هر یک از سه نظام یاد شده در درون خود سه نظام کوچک تر را نیز در بر می گیرد. این سه خرده نظام، گویای سه بعد شخصیتی زن است: بعد فردی، خانوادگی و اجتماعی به این ترتیب، ما به سه خرده نظام شخصیتی( نظام شخصیت فردی، نظام شخصیت خانوادگی و نظام شخصیت اجتماعی ) مواجه خواهیم بود.

مفهوم نمودار فوق این خواهد بود که اسلام درباره شخصیت فردی ، خانوادگی و اجتماعی زن، هم توصیف های گوناگون ارائه کرده است و هم در مورد خصایص و رفتارهای زن ارزش گذاری کرده و هم در مورد موضع گیری های زن نسبت به دیگران نسبت به زن تکالیف و حقوقی مقرر داشته است. اینها مجموعه گزاره هایی است که باید از متون و منابع دینی به دقت استخراج و تبیین گردد. اسلام برای هر یک از ابعاد فردی، خانوادگی و اجتماعی زنان نیز محورهای جزئی تری را مطرح ساخته است. در بعد فردی بر سه جنبه حیات انسانی که عبارت است از بعد روانی یا انگیزشی، بعد ذهنی یا بینشی و بعد رفتاری یا کنشی تاکید می ورزد.
زن دارای مجموعه ای از ویژگی ها و فعالیت های ذهنی و شناختاری است که نحوه شناخت او را از خود و محیط پیرامون شکل می دهد. نظام شخصیت روانی، ذهنی و رفتاری – هر یک ، جنبه ای از حیات انسانی زن است.
در بعد خانوادگی، زن دارای نقش ها و کارکردهای گوناگون است. یک خانواده کامل از سه رکن پدر، مادر و فرزند تشکیل یافته است. بنابراین زن در خانواده می تواند دارای یکی از سه نقش زیر باشد: همسر، مادر و دختر.
در بعد اجتماعی نیز زن نقشهای گوناگونی ایفا می کند. بر خلاف نگرش های یکسونگر، اسلام با به رسمیت شناختن حقوق و ارزش های فراخانوادگی زن، بر نقش آفرینی زن در عرصه های اجتماعی مهر تایید نهاده است. در نظام شخصیت اجتماعی زن می توان به سه خرده نظام شخصیت فرهنگی، اقتصادی و سیاسی زن اشاره کرد.

آنچه معمولاً درباره حقوق زنان گفته شده است، بیشتر حقق ظاهری و رفتاری آنان را شامل می شود و جنبه های شناختی و ذهنی و جنبه های روانی و عاطفی به فراموشی سپرده شده است؛ حال آنکه اسلام بر این دو جنبه اخیر تاکید ویژه داشته است.
با این نگاه می توان ادعا کرد که سخن گفتن از دیدگاه اسلام نسبت به شخصیت زن اگر بدون توجه به همه جنبه های فوق باشد، ایده ای ناقص و بدور از واقع است. کسانی که دیدگاه اسلام نسبت به زنان را تبعیض آمیز یا مرد سالارانه پنداشته اند، دقیقاً دچار همین خطای علمی شده اند که در کنار احکام حقوقی به جنبه های توصیفی و ارزشی زن در اسلام بی توجه مانده اند و حتی در حوزه حقوق نیز تنها به گوشه ای از احکام جزایی یا مالی چشم دوخته اند و مجموعه حقوق اسلامی زنان را در کی نظام هماهنگ مورد توجه قرار نداده اند.
ب) اصول و قواعد شخصیت زن در اسلام
1. برابری زن و مرد در شئون انسانی
قران وقتی از خلقت انسان در نیکوترین شکل آن سخن می گوید هیچ تفاوتی میان زن و مرد نمی گذارد و اعلام می دارد که خداوند برای شما از جنس خودتان همسرانی قرار داد. زنان و مردان را مکمل یکدیگر می داند و موازنه را ، حتی در ارائه الگوهای انسانی و قهرمان های داستان قران برقرار می سازد و در کنار پیامبران بزرگی همچون نوح، ابراهیم و موسی، از همسر فرعون و مادر عیسی به عنوان الگوهای زنان و مردان با ایمان یاد می کند و مقام مادر حضرت موسی را که مورد عنایت خاص خداوند است ارج می نهد. کمال جویی و ارتقای معنوی و همدوشی زنان و مردان را در کسب ارزشهای الهی به زیبایی تمام این گونه بیان می دارد:
قرآن با نفی امتیاز جنسیت، بهره مندی از زندگی پاکیزه و پاداش اخروی شایسته را تنها در پرتو ایمان و عمل صالح، عملی می داند و منازل پاکیزه در بهشت جاودان و خشنودی خداوند را به مردان و زنان با ایمان وعده می دهد.
2- ارزش گذاری بر پایه ملاکهای حقیقی و قرب ربوبی
این ملاکها را که جنسیت در آنها کمترین نقشی را ایفا نمی کند می توان به صورت زیر فهرست نمود:
یک . دانش و آگاهی: خداوند [ رتبه] کسانی از شما را که گرویده و کسانی را که دانشمندند [ بر حسب] درجات بلند گرداند.
دو. تقوا و خدا پروایی: ما شما را از مرد و زنی آفریدیم و شما را ملت ملت و قبیله قبیله گردانیدیم، تا یکدیگر را بازنشاسید. در حقیقت ارجمندترین شما نزد خدا، پرهیزکارترینشماست.

سه.سبقت در ایمان الهی: و سبقت گیرندگان مقدم اند. آنان همان مقربان[ خدایند].
چهار: تسلیم در برابر اوامر الهی:و هیچ مرد و زن مومنی را نرسد که چون خدا و فرستاده اش به کاری فرمان دهند برای آنان در کارشان اختیاری باشد.
پنج: مهاجرت، جهاد و شهادت: من عمل هیچ صاحب عملی را از شما را از مرد یا زن که همه از یکدیگر، تباه نمی کنم. پس کسانی که هجرت کرده و از خانه های خود رانده شده و در راه حق آزار دیده و جنگیده و کشته شده اند … .
3-حفظ حریم و حرمت زن
گرچه کرامت، شرافت و حرمت انسان – زن باشد یا مرد- لازم است در هر نظام حقوقی تضمین گردد، اسلام برای صیانت از حریم زن و شرافت او تدابیر ویژه ای اندیشیده است. فلسفه اصلی بسیاری از احکام و قوانین اسلامی نظیر پوشش و ترک اختلاط در همین مسئله نهفته است.
پوشش مناسب زن و حضور باوقار وی در جامعه مانع تعرض افراد ناسالم خواهد گردید. حفظ حرمت زن جز از طریق نجابت و متانت و حفظ عف امکان پذیر نخواهد بود. مبارزه اسلام با جلوه گری، دلربایی و تحریک جنسی همه به منظور حفظ شخصیت و قداست زن صورت گرفته است.
….